نظریه مشورتی شماره ۷/۹۷/۶۰۷ مورخ ۱۳۹۷/۰۳/۲۸
استعلام :
احتراماً؛ چنانچه در پرونده حقوقی با موضوع خواسته تمکین زوجه با ارائه دادنامه ای متضمن محکومیت کیفری زوج به پرداخت دیه از جهت ارتکاب بزه ایراد ضرب و جرح عمدی زوجه چنین از خود دفاع نماید که بازگشت به منزل مشترک به لحاظ آنکه متضمن خوف یا ضرر بدنی و یا جسمی برای وی می‌باشد امکان‌پذیر نیست و از طرف دیگر زوج نیز استناد کند که دیه موضوع آن دادنامه را پرداخت نموده و یا آنکه در مرحله اجرای حکم زوجه به عنوان شاکیه نسبت به وی اعلام گذشت نموده و حاضر به تعهد نیز در راستای تأمین امنیت جسمی و روحی وی می‌باشد حال سوال آن است که اولاً آیا دفاع مزبور وجاهت قانونی دارد یا خیر؟ ثانیاً محدوده زمانی دادنامه کیفری تا چه موقع می‌باشد؟ به عبارت بهتر چنانچه دادنامه مربوط به سال‌های قبل باشد آیا باز هم زوجه در جهت موجه جلوه دادن عدم تمکین خود از زوج قادر به استناد به آن خواهد بود یا خیر؟ ثالثاً آیا اخذ تعهد و تأمین مالی از زوج به عنوان یک اقدام تأمینی در جهت تأمین امنیت زوجه و متعاقباً صدور حکم بر مبنای محکومیت وی و بازگشت به منزل مشترک ضرورت دارد یا خیر؟ خواهشمند است دستور فرمایید با طرح موضوع در کمیسیون‌های تخصصی مربوطه نظریه آن کمیسیون جهت ارشاد و بهره برداری به این حوزه قضایی اعلام و ارسال گردد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
اولاً و ثانیاً: برابر ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی “اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می‌تواند مسکن علی‌حده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود. بنابراین تشخیص اینکه مفاد دادنامه استنادی مثبت ادعای زوجه مبنی بر وجود مظنه ضرر مورد ادعای وی می‌باشد یا خیر، بر عهده مرجع رسیدگی‌کننده است که با لحاظ شخصیت، ویژگی‌های اخلاقی- اجتماعی و روانی زوجین و سایر عوامل مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و عموماً پرداخت یا عدم پرداخت دیه و یا انصراف زوجه از دریافت آن نمی‌تواند از این حیث موثر قلمداد شود. ثالثاً: در فرض سوال دادگاه مجاز به اخذ تأمین نیست.