رای دیوان عالی کشور برای ادعای حجر متوفی

_{^{متن رای دیوان عالی کشور در خصوص حجر متوفی}}

فرجام خواه : آقای ع …. به وکالت از آقای الف

فرجام خواندگان : خانم ب …. و آقایان س ….. و م ….. با وکالت خانم مینا کاویانی و آقای .  

فرجام خواسته : دادنامه شماره ….. صادره از شعبه ۷۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران

تاریخ ابلاغ دادنامه فرجام خواه : ۱۴۰۰/۰۷/۲۹

تاریخ وصول دادخواست فرجامی : ۱۴۰۰/۰۸/۱۷

مرجع رسیدگی : شعبه دوم دیوان عالی کشور

_{^{خلاصه جریان پرونده ادعای حجر متوفی از سوی ورثه :}}

آقای (ع) … به وکالت از آقای الف …. به طرفیت خانم  ب … به خواسته صدور حکم حجر مرحوم ح ….. از تاریخ ۱۳۹۱/۰۸/۱۳ لغایت تاریخ فوت مورخ ۱۳۹۲/۰۴/۱۲ به جهت اختلال هوشیاری و ضعف قوای مغزی به مجتمع قضایی ویژه امور حسبی تهران تقدیم دادخواست کرده و توضیح داده که مورث موکل مرحوم ح ….. به جهت ابتلا به بیماری و اختلال هوشیاری و مغزی سالها تحت مراقبت و درمان بوده و در مورخ ۱۳۹۲/۰۴/۱۲ فوت شد و به موجب مدارک پزشکی از سال ۱۳۷۷ بیمار شد و به مرور بیماری او شدید شده و در سال ۱۳۹۱ بستری شد و در سال ۱۳۹۱ افراد سودجو اقدام به معاملات کرده و در آن سال موکل ۱۳ ساله بوده و حقش تضییع شده و اکنون رشید شده و پیگیر حقوق خود است.

پرونده در مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۱۷ برای رسیدگی به شعبه ۴۵ دادگاه خانواده ارجاع شده است. در مورخ ۱۳۹۷/۱۲/۱۲ جلسه رسیدگی برقرار شده و وکیل خواهان گفته در زمان بیماری مورث موکل پس از احراز حجر مورث موکل دو نفر وکیل بنام های م …. و س ….. ضمن تبانی با همسر اول مرحوم بنام ب … (خوانده) مبادرت به تنظیم صلحنامه ای نموده اند که دارای ایرادات بین بوده و در بند ۶ از ماده ۴ شرط خلاف مقتضای عقد و نیز در اسقاط حقوق ذاتی و شهروندی در بند ۷ ماده ۴ تماماً اختیار اموال وی را گرفته اند که جملگی دلالت بر سفاهت مرحوم ح ….. دارد و با حال مریض آن مرحوم را به دفترخانه اسناد رسمی برده اند و با اخذ وکالت رسمی از وی قبل از عمل به صلح تمامی موضوع مالکیت را به خود منتقل نموده اند.

دادگاه از کمیسیون پزشکی قانونی تهران خواسته با توجه به مدارک درباره وضعیت روانی مرحوم ح …. نظر دهد و کمیسیون مذکور پس از بررسی اعلام داشته : «مدارک بالینی موجود بررسی شد نامبرده به دلیل ابتلا به نوعی سرطان خون و عوارض جسمی ، شناختی و کاهش هوشیاری گذرا در مورخ ۲۴/۰۸/۱۳۹۱ تا ۳۰/۰۸/۱۳۹۱ بستری بوده که پس از ترخیص به تدریج بیماری زمینه ای (سرطان خون) رو به وخامت نهاده به نحوی که حداقل از بستری مورخ ۱۶/۱۲/۱۳۹۱ تا زمان فوت توانایی اداره اموال از نامبرده سلب شده است.

ضمن اینکه تصویربرداری مغزی انجام شده در مورخ اسفند ماه ۱۳۹۱ که نشان دهنده صغر مغزی است نیز مؤید این مطلب است الزم به ذکر است مستند پزشکی کافی دال بر شدت علائم در حد ناتوانی در اداره امور مالی قبل از بستری ۱۶/۱۲/۱۳۹۱ به دست نیامد» وکیل خواهان به این نظریه اعتراض کرده و اعلام کرده بستری بودن مرحوم ۲۴/۰۸/۱۳۹۱ بوده و… دادگاه به اعتراض کرده و موضوع را به کمیسیون پنج نفره پزشکی قانونی ارجاع داده است خانم م …. همسر دوم مرحوم ح …. در لایحه نوشته حدود ۲۰ سال پیش با مرحوم ازدواج کردم و آن مرحوم در سال ۹۰ دچار بیماری شد و چنان شد که به اطراف تهران مهاجرت کرد و ارتباط ما قطع شد و بعد از فوت فهمیدم اموالش را از دستش گرفته اند. کمیسیون پنج نفره پزشکی قانونی پس از بررسی اعلام داشته که مرحوم ح …. با توجه به مدارک سابقه ابتلا به سرطان خون با عوارض جسمی و شناختی داشته که منجر به چند نوبت بستری بیمارستانی شده وی حداقل از بستری ۱۶/۱۲/۹۱ تا زمان فوت به دلیل عوارض شناختی به طور قطعی توانایی اداره امور مالی را نداشته است هرچند نامبرده از بستری مورخ ۲۴/۰۸/۱۳۹۱ دچار نوسانات هوشیاری و افت قوای ذهنی و شناختی گذرا بوده ولی مستند پزشکی کافی دال بر استقرار علائم قبل از بستری /۱۳۹۱ ۱۶/۱۲ به دست نیامده.

وکیل خواهان به این نظریه نیز معترض شده و اعلام داشته کمیسیون از وی برای حضور در کمیسیون دعوت نشده است در جلسه دادرسی ۲۱/۱۰/۱۳۹۹ دادگاه به وکیل خواهان خطاب کرده در برابر ورود ثالث آقایان م …. و س … اعلام دفاع کند و وی اظهار داشته در خصوص ادعای اشخاص ثالث تاکنون دادخواستی به اینجانب ابلاغ نشده و اطلاعی ندارم و استمهال میجویم و آقایان س… و م …. اعلام داشته اند که اینجانب س …. حسب مدارک در مورخ ۱۶/۱۱/۱۳۹۱ اقدام به خرید یک مغازه از آقای ح …. کردم و مبلغ معامله ۴ میلیارد تومان بوده و او آن را به مبلغ ۴ میلیارد تومان به من واگذار کرد و آقای ح ….. به شخص ثالث بدهی داشت و در مورخ ۰۷/۱۱/۱۳۹۱ شعبه ۲۰ شهید بهشتی آن را در برابر یک میلیارد و چهارصد میلیون به مزایده گذاشته بود و من آن را با دو میلیارد و ششصد میلیون اضافه خریدم و او محجور نبود و من حجر او را قبول ندارم و همه بدهی مرحوم را پرداختم و آقای م … گفته دفاعیاتم به شرح لایحه تقدیمی است هیات سه نفره ، پنج نفره و هفت نفره کارشناسی حجر را از ۱۶ اسفند به بعد اعلام کرده اند و با قاطعیت گفته اند نمیتوان حجر او را به قبل از ۱۶/۱۲/۱۳۹۱ تسری داد و بعد از صلحنامه هم آقای ح …. در دفترخانه حاضر و اسناد سند رسمی را با وکالت بلاعزل تنظیم کرده و آن مرحوم بدهی متعدد داشت. خانم مینا کاویانی به وکالت از خانم ب .. اظهار داشته که موکل همسر دائمی مرحوم ح … بوده و از کم و کیف اموال همسرش واقف بوده و مرحوم تنها یک مغازه داشته که در مقابل بدهی فروخته و حتی ۱٫۵ دانگ آن را مرحوم در مورخ ۱۲/۱۱/۱۳۷۷ به موجب وصیتنامه رسمی به نام موکل وصیت کرده ولی به جهت بدهی موکل راضی شده که فروخته شود و خانم م …. که مادر الف … است تنها چند ماه صیغه مرحوم بوده و از سال ۸۹ تا پس از فوت از او هیچ نشانی نبوده و اکنون دارد درباره وضع روحی مرحوم اظهارنظر میکند. تنها دارایی مرحوم همین مغازه بوده که اگر بنا باشد باطل شود موکل بیشترین سود را میبرد زیرا ۱٫۵ دانگ از آن متعلق به موکل خواهد شد و دیون مرحوم مستغرق ترکه میباشد و مرحوم تا اردیبهشت کاملاً هوشیار بوده و در عید سال ۹۱ عید دیدنی رفته و در اوایل سال ۹۲ به دفتر وکالت بنده برای وکالت مراجعه کرده برای پرونده های چک.

دادگاه پس از بررسی جوانب امر و ملاحظه نظرات پزشکی قانونی و اظهارات وکلای طرفین ختم رسیدگی را اعلام کرده و به موجب دادنامه شماره …. حجر مرحوم ح …. را از مورخ /۱۴۰۰ ۱۶/۱۲ احراز کرده است. آقای ع … به وکالت از آقای الف …. از این رأی فرجامخواهی کرده و پرونده در شعبه ۷۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران مورد رسیدگی قرار گرفته و رأی تجدیدنظر خواسته به موجب دادنامه شماره … تایید شده است.

_{^{رأی دادگاه نخستین در خصوص حجر متوفی}}

«رای دادگاه – تجدید نظر خواهی آقای الف … با وکالت آقای ع … بطرفیت آقای م ….آقای س … خانم ب … با وکالت خانم مینا کاویانی نسبت به دادنامه شماره …. مورخ ۳۱/۳/۱۴۰۰ شعبه محترم ۴۵ دادگاه عمومی حقوقی تهران در پرونده کلاسه … مبنی برصدور حکم به حجر ح …. از تاریخ /۱۲/۱۳۹۱ ۷  تا زمان فوت صادر گردید با عنایت به نظریات پزشکی قانونی ایراد تجدید نظر خواهی وارد نمی باشد زیرا با توجه به محتویات پرونده و امعان نظر در اوراق و مندرجات آن مفاد لایحه تجدید نظر خواهی و لوایح دفاعیه طرفین مدلول دادنامه تجدید نظر خواسته رای صادرشده دادگاه بدوی بر اساس مستندات موجود در پرونده صادر گردیده است و با عنایت به اینکه تجدید نظر خواه ایراد و اعتراض موجهی که منطبق با شقوق ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی وانقالب در امور مدنی باشد و موجبات نقض دادنامه اعتراض شده را فراهم آورد ابرازننموده است.

لذا این دادگاه با عنایت به مراتب مذکور ضمن رد دادخواست تجدید نظر خواهی رای صادر شده دادگاه بدوی را با استناد به مواد ۳۵۸و ۳۶۸ از همان قانون یاد شده تایید واستوار می کند این رای ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است.»وکیل خواهان از رأی دادگاه تجدیدنظر فرجامخواهی اظهار داشته پزشکان کمیسیون پزشکی قانونی حجر مرحوم را از ۱۶/۱۲/۱۳۹۱ قطعی دانسته اند و حجر را نسبت به گذشته رد نموده اند و مهمترین دلیل صلحنامه است که هیچ مال الصلحی وصول نشده است و از همسر مرحوم م …. هیچ تحقیقی نشده است. پرونده برای رسیدگی به فرجامخواهی به دیوانعالی کشور ارسال و به حسب ارجاع در شعبه دوم در دستور رسیدگی قرار گرفته است. هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش رئیس شعبه دّوم و ملاحظه اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می دهد :

_{^{متن ر أی شعبه دیوان عالی کشور در خصوص حجر متوفی}}

فرجامخواهی آقای ع … به وکالت از آقای الف …. نسبت به دادنامه شماره  … مورخ ۲۷/۰۷/۱۴۰۰ صادره از شعبه ۷۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران وارد نیست زیرا اصل بر صحت و سلامتی اشخاص رشید است و حجر مستثنی بر آن میباشد و اصل بر صحت اعمال انسان میباشد و بر بطلان آن ضرورت دارد دلیل و برهان ارائه گردد و کمیسیونهای پزشکی قانونی که مهمترین نقش را در اظهارنظر در امور حجر دارند، محجوریت مرحوم ح …. را به قبل از مورخ ۱۶/۱۲/۱۳۹۱ تسری نداده اند و فرجامخواه در لایحه خود چه در مرحله فرجامخواهی و چه در مراحل رسیدگی دلیلی بر محجوریت مرحوم فوق الذکر در قبل از مورخ ۱۶/۱۲/۱۳۹۱ ارائه ننموده و با نظرات استنباطی نمیتوان مبادرت به صدور رأی نمود لذا آرای صادره برابر موازین قانونی صادرشده و ایراد اساسی ندارد و مستند به مواد ۳۷۰ و ۳۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی با رد فرجامخواهی ، رأی فرجام خواسته ابرام میشود.