آییننامه مربوط به بستر و حریم رودخانهها، انهار، مسیلها، مردابها، برکههای طبیعی و شبکههای آبرسانی، آبیاری و زهکشی ۱۳۷۹/۰۸/۱۱ – برکههای
برکههای طبیعی و شبکههای آبرسانی، آبیاری و زهکشی را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱: اصطلاحات مندرج در این آییننامه از نظر اجرای مقررات آن در معانی ذیل به کار میرود:
الف ـ رودخانه: مجرایی است طبیعی که آب به طور دایم یا فصلی در آن جریان داشته باشد.
ب ـ نهر طبیعی: مجرایی است که آب به طور دایم یا فصلی در آن جریان داشته و دارای حوضه آبریز مشخصی نباشد.
پ ـ نهر سنتی: مجرای آبی است که به وسیله اشخاص به صورت غیر مدرن احداث شده باشد.
ت ـ مرداب: زمین باتلاقی، مسطح و پستی است که دارای یک یا تعدادی آبراهه باشد و معمولاً در مد بزرگ دریا زیر آب رود، همچنین اراضی پستی که در مناطق غیر ساحلی در فصول بارندگی و سیلاب غرقاب شده و معمولاً در تمام سال حالت باتلاقی داشته باشد.
ث ـ برکه: اراضی پستی است که در اثر جریان سطحی و زیرزمینی آب در آنها جمع شده و باقی میماند.
ج ـ مسیل متروک: مجرایی طبیعی است که تحت تأثیر عوامل طبیعی یا غیر طبیعی، امکان حدوث سیلاب در آن وجود نداشته باشد.
چ ـ شبکههای آبیاری و زهکشی و کانالها: مجاری مستحدثهای هستند که به منظور آبرسانی، سالم سازی اراضی و یا انتقال آب ایجاد شده یا میشوند.
ح ـ بستر: آن قسمت از رودخانه، نهر یا مسیل است که در هر محل باتوجه به آمار هیدرولوژیک و داغاب و حداکثر طغیان با دوره برگشت ۲۵ ساله به وسیله وزارت نیرو یا شرکتهای آب منطقهای تعیین میشود.
در مناطقی که ضرورت ایجاب مینماید سیلاب با دوره برگشت کمتر یا بیشتر از ۲۵ ساله ملاک محاسبه قرار گیرد، سازمانهای آب منطقهای حسب مورد با ارایه نقشههای مربوط و توجیهات فنی از حوزه ستادی وزارت نیرو مجوز لازم را اخذ خواهند نمود.
تغییرات طبیعی بستر رودخانهها، مسیلها یا انهار طبیعی در بستر سابق تأثیری نداشته و بستر سابق کماکان در اختیار حکومت اسلامی است، لیکن حریم برای آن منظور نخواهد شد.
خ ـ حریم: آن قسمت از اراضی اطراف رودخانه، مسیل، نهر طبیعی یا سنتی، مرداب و برکههای طبیعی است که بلافاصله پس از بستر قرار دارد و به عنوان حق ارتفاق برای کمال انتفاع و حفاظت کمی و کیفی آنها لازم است و طبق مقررات این آئیننامه توسط وزارت نیرو یا شرکتهای آب منطقهای تعیین میگردد.
حریم انهار طبیعی، رودخانهها و مسیلها (اعم از اینکه آب دائم یا فصلی داشته باشند) و مردابها و برکههای طبیعی برای عملیات لایروبی و بهرهبرداری از یک تا بیست متر و برای حفاظت کیفی آب رودخانهها، انهار طبیعی و برکهها تا یکصد و پنجاه متر «تراز افقی» از منتهیالیه بستر خواهد بود که بنا به مورد و نوع مصرف و وضع رودخانه، نهرطبیعی و برکه بهوسیله وزارت نیرو یا شرکتهای آب منطقهای تعیین میگردد.
حریم کیفی برای رودخانهها، انهار طبیعی و برکههای تأمینکننده آب شرب مقطوعاً یکصد و پنجاه متر خواهد بود. سیاهه رودخانههای یاد شده توسط سازمانهای آب منطقهای تعیین و برای اطلاع عموم اعلام خواهد شد.
تشخیص موارد کمال انتفاع و عدم تضرر در حریم موضوع این بند به موجب دستورالعملی خواهد بود که وزارت نیرو تدوین و جهت اجرا به شرکتهای آب منطقهای ابلاغ مینماید دستور العمل یاد شده در بخش حریم کیفی با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست تدوین خواهد شد.