رأی شماره ١٧٧ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ کمیته بدوی تشخیص مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان
شماره ٩٣/۶۴٣/هـ – ٢٣/٣/١٣٩۶
بسمه تعالی
جناب آقای جاسبی
مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ١٧٧ مورخ ١٣٩۶/٣/٢ با موضوع:
«ابطال صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ کمیته بدوی تشخیص مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل هیأت عمومی و سرپرست هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت
تاریخ دادنامه: ١٣٩۶/٣/٢
شماره دادنامه: ١٧٧
کلاسه پرونده: ۶۴٣/٩٣
شاکی: آقای محب روحانی اداری.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان
گردش کار: شاکی به موجب دادخواست ابطال صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«ریاست محترم دیوان عدالت اداری
با احترام وسلام
به استحضار می رساند کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان طی صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ خود از پذیرش درخواست متقاضیانی که با مقررات دیگری از جمله بازنشستگی در مشاغل عادی و یا ماده (١٠ ) صنایع به افتخار بازنشستگی نائل شده اند و بعداً متوجه شده اند که می توانستند به استناد تبصره (٢ ) ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی و یا به استناد قانون تفسیر جزء (١ ) بند ب تبصره (٢ ) ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی اصلاحی مصوب ١٣٧٩ کـه سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور بـه هر میزان، قبل یـا بعد از اشتغال در مشـاغل عادی به ازاء هر سال سابقه کار ١/۵ سال محاسبه خواهد شد مصوب ١٣٩٠/۶/٢٩ مجلس شورای اسلامی (تلفیق سابقه کار عادی و سخت و زیان آور) بازنشسته شوند.
استحضار دارند که به استناد بند (۵ (جزء (ب) ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ١٣۵۴/۴/٣ مقرر گردید که آیین نامه اجرایی تشخیص مشاغل سخت و زیان آور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این تبصره به موجب آیین نامه ای خواهد بود که حداکثر مدت (۴ ) ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و وزارتخانه های کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
در این راستا تصویب نامه شماره ١۵٣۶۵/ت٣۶٠٠۵هـ ـ ١٣٨۶/٢/۵ هیأت وزیران در جلسه ١٣٨۵/١٢/٢۶ تحت عنوان آیین نامه اجرایی بند (۵ (جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (٢ ) الحاقی ماده (٧۶ ) قانون اصلاح مواد (٧٢ ) و (٧٧) و تبصره ماده (٧۶ ) قانون تأمین اجتماعی مصوب ١٣۵۴ و الحاقی (٢ ) تبصره به ماده ٧۶ مصوب ١٣٧١ مصوب ١٣٨٠ توسط کارگروه فوق الاشاره در ١۶ ماده تدوین و به تصویب رسید و در حال حاضر قابلیت اجرایی دارد. در تصویب نامه فوق بعداً اصلاحاتی به شرح زیر ایجاد گردید.
١ـ تصویب نامه شماره ٢٠٧٢۵٨/ت٣٨٧٣٧هـ ـ ١٣٨٧/١١/١ با موضوع اضافه شدن معاون اداره کل مطبوعات و خبرگزاریهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تعیین مصادیق خبرنگاری و مباحث مرتبط با این حرفه تحت عنوان بند (۶ ) ماده (٨ ) به تصویب نامه اصلی.
٢ـ تصویب نامه شماره ١٢۴۶١٠/ت۴۴۵۴٧ک ـ ١٣٨٩/۶/۶ به عنوان تبصره (١ ) ماده (٣ ) به تصویب نامه اصلی با این متن: اصلاح آیین نامه اجرایی بند (۵ (جزء ب ماده واحده قانون اصلاح تبصره (٢ ) الحاقی ماده (٧۶ ) قانون اصلاح مواد ٧٢ و ٧٧ و تبصره ماده٧۶ قانون تأمین اجتماعی.
٣ـ تصویب نامه شماره ٩٠٨۶٣/ت۴٩٣١۶هـ ـ ١٣٩٢/۴/١٨ هیأت وزیران با اصلاح و اضافه نمودن بند (۴ ) به ماده (١١) به تصویب نامه اصلی و با موضوع مشاغل مرتب با انرژی اتمی اقدام کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان در رتبه و تدوین صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ به دلایل زیر غیر قانونی است.
اولاً: همان طوری که فوقاً اعلام گردید، تدوین آیین نامه اجرایی تشخیص مشاغل سخت و زیان آور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال،نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این تبصره به طور مشترک به سازمان تأمین اجتماعی و وزارتخانه های کار و امور اجتماعی وقت (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعلی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تصویب هیأت وزیران محول گردیده است بنابراین کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان اختیاری در تدوین این صورتجلسه نداشته است.
ثانیاً: برابر دادنامه های صادره شماره ۴ ـ ١٣٨٨/١/١۶ و ٢٢۵ ـ ١٣٨٩/۶/٢٢ از هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، بازنشستگی بیمه شدگان در مشاغل عادی و یا ماده (١٠) صنایع مانع از بازنشستگی بیمه شدگان در مشاغل سخت و زیان آور نخواهد بود در تحقق این موضوع لازم است بدواً شغل بیمه شده در کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور مورد بررسی قرار گیرد.
ثالثاً: صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ منحصراً نظر کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور استان مد نظر گرفته است در حالی که ممکن است نظر کمیته تجدیدنظر استانی و یا نظر شورای عالی حفاظت فنی مساعد و موافق به بررسی پرونده متقاضیانی که قبلاً در مشاغل عادی و یا ماده (١٠) صنایع به افتخار بازنشستگی نایل آمده اند باشد.
رابعاً: اعضای کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور به جای اجرای قانون و تصویب نامه های هیأت وزیران به منظور دور زدن بند (١ ) ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ و با آگاهی از حـدود صلاحیت و اختیارات هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در ابطال آیین نامه ها و دستورالعملها با ترفندی جدید مبادرت به تدوین صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ نموده اند تا در مواقع ضروری بتوانند عنوان نمایند که این یک صورتجلسه عادی و داخلی بوده و ابطال آن در صلاحیت هیأت عمومیدیوان عدالت اداری نیست تا بدین وسیله جلوی اجرای قانون را سد نمایند. لذا با عنایت به موارد مطروحه و مدارک و اسناد پیوست
١ـ کپی صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان
٢ـ کپی تصویب نامه شماره ٩٠٨۶٣/ت۴٩٣١۶هـ ـ ١٣٩٣/۴/١٨ هیأت وزیران
٣ـ کپی قانون تفسیر جزء (١) بند (ب) تبصره (٢) ماده (٧۶) قانون تأمین اجتماعی اصلاحی مصوب ١٣٧٩ ـ مصوب ١٣٩٠/۶/٢٩
۴ـ کپی تصویب نامه شماره ١٢۴۶١٠/ت۴۴۵۴٧ک ـ ١٣٨٩/۶/۶ کارگروه هیأت وزیران
۵ ـ کپی تصویب نامه شماره ٢٠٧٢۵٨ ـ ت٣٨٧٣٧هـ ـ ١٣٨٧/١١/١ هیأت وزیران
۶ ـ کپی تصویب نامه شماره ١۵٣۶۵/ت٣۶٠٠۵هـ ـ ١٣٨۶/١٢/۵ هیأت وزیران
لذا با عنایت به مدارک و مستندات پیوست و موارد مطروحه خواهان ابطال صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور به دلایل زیر:
مغایرت با ردیف ۵ بند ب ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی و خارج از حدود وظایف کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان در وضع مقررات دولتی را دارم.»
متن صورتجلسه مورخ ١٣٩٣/۴/١٨ که مورد اعتراض قرار گرفته به شرح زیر است:
«به موجب آیین نامه اجرایی (موضوع جزء ۵ بند ب تبصره ٢ الحاقی ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی) مصوب ١٣٨۵/١٢/٢۶ هیأت وزیران با توجه به اینکه تایید مشاغل سخت و زیان آور از جهت لزوم اصلاح محیط کار و حق بیمه مربوط به این مشاغل برای کارفرمایان نیز تکالیفی ایجاد می نماید لذا صلاحیت رسیدگی کمیته بررسی مشاغل یاد شده محدود به شاغلین یا افرادی می باشد که متقاضی بازنشستگی می باشند لذا در این خصوص افراد مستمری بگیر بازنشسته با توجه به مقررات مربوطه بررسی تقاضا خارج از صلاحیت کمیته می باشد.»
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گیلان به موجب لایحه شماره ٢٢٣٢٣ ـ ١٣٩٣/٩/١٧ توضیح داده است:
«مدیریت محترم دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً بازگشت به اخطاریه شماره پرونده ٠٩٣٠٩٩٨٠٩٠٠٠۵۵۵٠٩ ـ ١٣٩٣/٧/٣٠ در خصوص شکایت آقای محب روحانی برعلیه کمیته مشاغل سخت و زیان آور گیلان موضوع کلاسه پرونده ۶۴٣/٩٣ به استحضار می رساند براساس جزء ١ بند ب تبصره ٢ ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی بیمه شدگانی که دارای ٢٠ سال متوالی یا ٢۵ سال متناوب سابقه کار و بیمه پردازی در مشاغل سخت و زیان آور باشند، حق درخواست بازنشستگی دارند و در خصوص آقای محب روحانی براساس بررسیهای به عمل آمده نامبرده در تاریخ ١٣٨٣/١٢/٢۶ بازنشسته گردیده است. لذا با توجه به مفهوم و تعریف بیمه شده و بازنشسته وجه تمایز آنها واضح می باشد و قانونگذار برای فردی که قبلاً بازنشسته شده است حق ارائه درخواست بازنشستگی پیش بینی ننموده است. با عنایت به موارد فوق تقاضای صدور رأی شایسته را دارد.»
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩۶/٣/٢ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
مطابق آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه های ۴ ـ ١٣٨٨/١/١۶ و ٢٢۵ ـ ١٣٨٩/۶/٢٢ ،بازنشستگی عـادی اشخاص کـه در مشاغل سخت و زیان آور کار می کرده اند مانع بهره مندی آنان از حقوق مکتسب و بازنشستگی ناشی از اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور نخواهد بود. نظر به اینکه در صورتجلسه ١٣٩٣/۴/١٨ کمیته بدوی تشخیص مشاغل سخت و زیان آور استان گیلان، استفاده از مزایای اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور محدود به دوران اشتغال شده و در آیین نامه اجرایی بند ۵ جزء ب ماده واحده قانون اصلاح تبصره ٢ الحاقی ماده ٧۶ قانون اصلاح مواد ٧٧ و ٧٢ و تبصره ماده ٧۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ١٣۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده ٧۶ مصوب ١٣٧١ ـ مصوب سال ١٣٨۵ وظایف کمیته های بدوی و تجدیدنظر استانی تشخیص مشاغل سخت و زیان آورذکر شده و وضع قاعده به شرح مصوبه مورد اعتراض از جمله موارد مذکور در آیین نامه مذکور نیست، بنابراین صورتجلسه مورد اعتراض مغایر آراء هیأت عمومی و خارج از حدود اختیارات مرجع مصوب آن می باشد و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی