رای شماره٢١۵۵ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

١٣٩٨/١/١٩ ٩۶٠١۵٢۶ شماره
بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور
رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخـه از رأی هیأت عمومی دیوان عـدالت اداری به شمـاره دادنامه ٩٧٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٢١۵۵ مورخ ٢١/١٢/١٣٩٧ جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

تاریخ دادنامه: ٢١/١٢/١٣٩٧ شماره دادنامه: ٢١۵۵ شماره پرونده: ٩۶/١۵٢۶

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: سازمان بازرسی کل کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ١ (ماده ٢ در خصوص حذف پارکینگ در سالهای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ ٢ (ماده ١۶ سال ١٣٩۴ و ماده ١٣ سال ١٣٩۵ در خصوص عوارض تغییر کاربری ٣ (بند «هـ» ماده ١ تعرفه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن در سالهای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ مصوب شورای اسلامی شهر ایوان کی

گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت همگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره ٢۴٨۴٨۵ ـ ١٠/١١/١٣٩۶ اعلام کرده است که:

«حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای بهرامی

رئیس محترم دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

احتراماً به استحضار می رساند: در «بررسی عملکرد شهرداری ایوان کی طی سالهای ١٣٩۴ و ١٣٩۵« مشاهده گردیده، طی سالهای فوق شورای اسلامی شهر، عوارضی را تحت عنوان عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری، عوارض حذف پارکینگ و عوارض تغییر کاربری در دفترچه لایحه عوارض شهر ایوان کی تصویب و اخذ آن را برای شهرداری تجویز کرده است که در ذیل گزارش می گردد.

فصل اول: عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری طبق بند هـ ماده ١ تعرفه عوارض محلی سال ١٣٩۴ و ١٣٩۵ شهرداری ایوان کی اخذ عوارض تفکیک عرصه و … به شرح جدول زیر تجویز شده است:
بند هـ ماده ١ تعرفه عوارض محلی سال ١٣٩۴ شهرداری ایوان کی عوارض تفکیک اعیانی مسکونی (هر مترمربع) ١۵% قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارای عوارض تفکیک اعیانی اداری (هر مترمربع) %٣۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارایی عوارض تفکیک اعیانی تجاری (هر مترمربع) ٧۵% قیمت منطقه ای ارزش ساختمان عوارض تفکیک عرصه مسکونی (هر مترمربع) ۴٠% قیمت منطقه ای عوارض تفکیک عرصه اداری (هر مترمربع) ١٠٠% قیمت منطقه ای عوارض تفکیک عرصه تجاری (هر مترمربع) ٧۵% قیمت منطقه بند هـ ماده ١ تعرفه عوارض محلی سال ١٣٩۵ شهرداری ایوان کی عوارض تفکیک اعیانی مسکونی (هر مترمربع) %١۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارایی عوارض تفکیک اعیانی اداری (هر مترمربع) %٣۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخدارایی عوارض تفکیک اعیانی تجاری (هر مترمربع) %٧۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان عوارض تفکیک اعیان صنعتی (هر مترمربع) ١٠٠% قیمت منطقه ای مطابق ماده ١۵٠ قانون ثبت اسناد و املاک، تفکیک ملک به عهده اداره ثبت است و شهرداری در این خصوص وظیفه و صلاحیتی ندارد. همچنین طبق ماده ١٠١ قانون شهرداری و ماده ١۵۴ اصلاحی قانون ثبت اسناد واملاک کشور وظیفه تفکیک و افراز اراضی واقع در محدوده شهرها و حریم آنها با رعایت طرحهای جامع، تفصیلی یا هادی و سایر ضوابط مربوط به شهرسازی و نقشه مورد تایید و تصویب شهرداری محل، به عهده ادارات ثبت اسناد و املاک کشور و مراع ذی صلاح دادگستری محل وقوع ملک محول شده است. لذا مصوبات شورای اسلامی شهر ایوان کی از حیث وصول مبلغی به عنوان عوارض تفکیک از متقاضیان تفکیک عرصه و اعین خلاف اصل تسلیط و اعتبار مالکیت مشروع و مغایر هدف و احکام مقنن در خصوص مورد است.

فصل دوم: عوارض تغییر کاربری طبق ماده ١۶ تعرفه عوارض محلی سال ١٣٩۴ و ماده ١٣ تعرفه سال ١٣٩۵ شهرداری ایوان کی، شورای اسلامی شهر اجازه دریافت عوارض تغییر کاربری را به شرح زیر به شهرداری موصوف داده است:

١ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به مسکونی هر مترمربع٠٠٠/۵٠٠ ریال
٢ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به تجاری هر مترمربع ٠٠٠/٢٠٠/١ ریال
٣ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به صنعتی هر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠/١ ریال
۴ـ عوارض تغییر کاربری پارکینگ به تجاری هر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠/٢ ریال
۵ ـ عوارض تغییر کاربری انباری به مسکونی هر مترمربع ٠٠٠/٨٠٠ ریال
۶ ـ عوارض تغییر کاربری انباری به تجاری هر مترمربع ٠٠٠/٢٠٠/٢ ریال
٧ـ عوارض تغییر کاربری انباری به اداری هر مترمربع ٠٠٠/۴٠٠/١ ریال
٨ ـ عوارض تغییر کاربری پارکینگ به مسکونی هر مترمربع ٠٠٠/٨٠٠/١ ریال
٩ـ عوارض تغییر کاربری اداری به تجاری هر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠/٢ ریال
١٠ـ عوارض تغییر کاربری اداری به مسکونی هر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠ ریال
١١ـ عوارض تغییر کاربری مسکونی به صنعتی هر مترمربع ٠٠٠/۶۵٠ ریال
١٢ـ عوارض تغییر کاربری مسکونی به سایر کاربریها هر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠ ریال به غیر از تجاری مطابق بند ٣ ماده ١ قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی مصوب سال ١٣۵٣ طرح تفصیلی عبارت از طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر، نحوه استفاده از زمینهای شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها تعیین می شود و بر اساس ماده ۵ قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب سال ١٣۵١ بررسی و تصویب طرحهای تفصیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان به کمیسیونی خاص محول شده است و از سویی وظایف شورای اسلامی شهرها در ماده ٧١ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ١/٣/١٣٧۵ با اصلاحات بعدی تعیین شده است و در این ماده قانونی امر تغییر کاربری اراضی در صلاحیت شورای اسلامی شهر پیش بینی نشده است. لذا شورای اسلامی شهر که صلاحیتی برای تغییر کاربری اراضی ندارد و به طریق اولی نمی تواند در این خصوص مبادرت به وضع قاعده و اخذ عوارض و بهای خدمات کند و وجهی از مردم در قبال پیشنهاد تغییر کاربری به مراجع ذی صلاح دریافت کند.

فصل سوم: عوارض حذف پارکینگ طبق ماده ٢ تعرفه عوارض محلی سالهای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ شهرداری ایوان کی، شورای اسلامی شهر اجازه دریافت عوارض حذف پارکینگ را به شرح زیر به شهرداری موصوف داده است:
سال ١٣٩۴: ماده ٢ : حذف پارکینگ

الف ـ تجاری هر واحد (تا ۴٠ متر) /٠٠٠/٠٠٠/١٠ ریال
ب ـ اداری هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢ ریال
ج ـ مسکونی هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/۶ ریال
د ـ صنعتی هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢٠ ریال

سال ١٣٩۵:

ماده٢ :حذف پارکینگ

الف ـ تجاری هر واحد (تا ۴٠ متر) /٠٠٠/٠٠٠/١٠ ریال
ب ـ اداری هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢ ریال
ج ـ مسکونی هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/۶ ریال
د ـ صنعتی هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢٠ ریال

طبق تبصره ۵ مـاده ١٠٠ قانون شهرداری، عملیات ساختمانی یـا اجرایی در حـذف پارکینگ موجب رأی اخذ جریمه ای معادل حداقل یک برابر یا دو برابر ارزش معاملاتی ساختمانی برای هر مترمربع فضای از بین رفته پارکینگ است و شهرداری موظف به اخذ جریمه تعیین شده و صدور برگ پایان ساختمان است و اشخاص بیش از حکم قانون تکلیف دیگری در این خصوص ندارند. رسیدگی به این موضوع هم، در صلاحیت ذاتی کمیسیون ماده ١٠٠ قانون شهرداری است، علیهذا وضع عوارض حذف یا کسری پارکینگ از سوی شورای اسلامی شهر ایوان کی برابر تبصره ۵ ماده ١٠٠ قانون شهرداری و ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ١٣٨٠ خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات و صلاحیت شورای شهر است. ضمن آن که دیوان عدالت اداری به موجب آراء زیر در ابطال این نوع عوارض اتخاذ تصمیم نموده است:

١ـ در آرای شماره ۴٩٢ـ ۴/١١/١٣٨٩ و ٧۵٣ـ ٣٠/٩/١٣٩۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری بندهای ١ و ۶ تعرفه شماره ٨ مصوبه شورای اسلامی شهر خمین در خصوص اخذ عوارض تفکیک یا افراز املاک و تبصره ١١ ماده ۴٣ تعرفه عوارض شورای اسلامی شهر همدان در سال ١٣٩۵ در خصوص وضع عوارض تفکیک اراضی و ساختمان به لحاظ مغایرت با قانون ابطال شده است. الی ٧۴٩ و ١٣٩٢/٢/٢٣ ـ ١١۶ ،١٣٩٢/٢/١۶ ـ ١٠٠ الی ٩٧ ،١٣٩١/١٠/١٨ ـ ٧٧٠ شماره آراء موجب به ـ٢ ٧۵١ـ ٣٠/٩/١٣٩۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مصوبات شوراهای اسلامی برخی از شهرها در خصوص وضع عوارض کسر یا حذف پارکینگ ابطال شده است. ۴۵٩ و ١٣٨٩/١١/۴ ـ۴٩٢ ،١٣٩١/٩/٢٠ ـ ۶٢٧ ،١٣٩١/١/۶ ـ ٢٧۵ ،١٣٩٣/۶/١٧ ـ ١٠١٨ شماره آراء موجب به ـ٣ ـ ٢٠/١٠/١٣٨٩ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مصوبات تعدادی از شوراهای اسلامی شهرهای مختلف در خصوص وضع عوارض تفکیک و تغییرکاربری به لحاظ مغایرت با قانون ابطال شده است و مصوبات شوراهای اسلامی شهرهای شهریار، گرگان، خوی، شهر جدید هشتگرد، محمدشهر، شهر قدس، گناباد، صفادشت و کلیشاد و سودرجان هم بابت تصویب عوارض تفکیک طی آرای ۶٨۶ الی ۶٩۵ ـ ١۶/٩/١٣٩۵ ابطال شده است. بنا به مراتب ابطال مصوبات فوق مورد درخواست می باشد. موجب امتنان است از نتیجه تصمیم متخذه این سازمان را مطلع فرمایید.» متن تعرفه های مورد اعتراض به قرار زیر است:

الف ـ ماده ٢ :حذف پارکینگ در سالهای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ مصوب شورای اسلامی شهر ایوان کی: «ماده٢ :حذف پارکینگ

الف ـ تجاری هر واحد (تا ۴٠ متر) /٠٠٠/٠٠٠/١٠ ریال
ب ـ اداری هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢ ریال
ج ـ مسکونی هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/۶ ریال
د ـ صنعتی هر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢٠ ریال»
ب ـ ماده١۶ :عوارض تغییر کاربری مصوب شورای اسلامی شهر ایوان کی در سال١٣٩۴: «١ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به مسکونی هر متر ۵٠٠٠٠٠ ریال ٢ـ عوارض تغییر کاربری از زراعی به تجاری هر متر مربع ١٢٠٠٠٠٠ ریال ٣ـ عوارض تغییر کاربری از زراعی به صنعتی ١۵٠٠٠٠٠ ریال ۴ـ عوارض تغییر کاربری از پارکینگ به تجاری ٢۵٠٠٠٠٠ ریال ۵ ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به مسکونی ٨٠٠٠٠٠ ریال ۶ ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به تجاری ٢٢٠٠٠٠٠ ریال ٧ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به اداری ١۴٠٠٠٠٠ ریال ٨ ـ عوارض تغییر کاربری از پارکینگ به مسکونی ١٨٠٠٠٠٠ ریال ٩ ـ عوارض تغییر کاربری از اداری به تجاری ٢۵٠٠٠٠٠ ریال ١٠ـ عوارض تغییر کاربری از اداری به مسکونی ۵٠٠٠٠٠ ریال ١١ـ عوارض تغییر کاربری از مسکونی به صنعتی ۶۵٠٠٠٠ ریال ١٢ـ عوارض تغییر کاربری از مسکونی به سایر کاربریهای۵٠٠٠٠٠ ریال به غیر از تجاری» ج ـ ماده١٣ :عوارض تغییر کاربری مصوب شورای اسلامی شهر ایوان کی در سال ١٣٩۵:

«١ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به مسکونی هر متر ۵٠٠٠٠٠ ریال
٢ـ عوارض تغییر کاربری از زراعی به تجاری هر متر مربع ١٢٠٠٠٠٠ ریال
٣ـ عوارض تغییر کاربری از زراعی به صنعتی ١۵٠٠٠٠٠ ریال
۴ ـ عوارض تغییر کاربری از پارکینگ به تجاری ٢۵٠٠٠٠٠ ریال
۵ ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به مسکونی ٨٠٠٠٠٠ ریال
۶ ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به تجاری ٢٢٠٠٠٠٠ ریال
٧ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به اداری ١۴٠٠٠٠٠ ریال
٨ ـ عوارض تغییر کاربری از پارکینگ به مسکونی ١٨٠٠٠٠٠ ریال
٩ـ عوارض تغییر کاربری از اداری به تجاری ٢۵٠٠٠٠٠ ریال
١٠ـ عوارض تغییر کاربری از اداری به مسکونی ۵٠٠٠٠٠ ریال
١١ـ عوارض تغییر کاربری از مسکونی به صنعتی ۶۵٠٠٠٠ ریال
١٢ـ عوارض تغییر کاربری از مسکونی به سایر کاربری های۵٠٠٠٠٠ ریال به غیر از تجاری تبصره: برقراری عوارض تغییر کاربری اراضی غیر مسکونی به کاربری مسکونی برابر دادنامه شماره ٣۵٠ ـ ٢۵/٣/١٣٩۴ ممنوع می باشد.»

د ـ بند «هـ» ماده ١ :تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن در سال ١٣٩۴ مصوب شورای اسلامی شهر ایوان کی: «تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن (سال ١٣٩۴(

هـ ـ بند «هـ» ماده ١ :تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک و عوارض پارکینگ و بالکن در سال ١٣٩۵ مصوب شورای اسلامی شهر ایوان کی: «تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن (سال ١٣٩۵( عوارض تفکیک اعیانی مسکونی (هر مترمربع) %١۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارایی عوارض تفکیک اعیانی اداری (هر متر مربع) %٣۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارایی عوارض تفکیک اعیانی تجاری (هر مترمربع) ٧۵% قیمت منطقه ای ارزش ساختمان عوارض بالکن محصور و روباز و تراس (هر مترمربع) ٢۵ برابر قیمت منطقه ای عوارض تفکیک اعیان صنعتی (هر مترمربع) ١٠٠% قیمت منطقه ای تبصره یک از بند و ماده یک: حق السهم تفکیک اراضی
دادنامه شماره ۲۱۵۵ مالکین زمینهای شهری به هنگام تفکیک علاوه بر معابر مورد نیاز و موجود در طرح هادی و یا جامع شهر، مشمول واگذاری بلاعوض درصدی از زمین خود به شرح ذیل به شهرداری هستند که برای ایجاد فضاهای عمومی شهری نظر فضای سبز، خدمات آموزشی، بهداشتی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. توضیح اینکه مالکین اراضی که از طریق قـوانین ثبتی و خـارج از چهارچوب قوانین شهرداری مانند مادتین ١۴٧ و ١۴٨ نسبت به اخذ سند مالکیت اقدام نموده اند نیز مشمول می باشند که در صورت احداث اعیانی بایستی به نرخ کارشناسی در خصوص واریز وجه اقدام نمایند.

الف ـ اراضی مورد تفکیک تا ۵٠٠ متر ٨٠ %کل زمین.» علی رغم ارسال نسخه ثانی شکایت و ضمائم آن بـرای طرف شکایت تا زمان رسیدگی به پرونده در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری هیچ پاسخی از طرف شکایت واصل نشده است. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ٢١/١٢/١٣٩٧ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

١ـ با توجه به اینکه در آراء متعدد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری وضع عوارض برای کسری، حذف یا تامین پارکینگ در مصوبات شوراهای اسلامی شهرها مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص و ابطال شده است، بنابراین ماده ٢ از مصوبات سالهای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ تحت عنوان عوارض پارکینگ مصوب شورای اسلامی شهر ایوان کی، به دلایل مندرج در رأی شماره ٩٧ الی ١٠٠ـ١۶/٢/١٣٩٢ و رأی شماره ۵٧٣ـ ١٩/۶/١٣٩۶ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی است و مستند به بند١ ماده١٢ و ماده٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

٢ـ با توجه به اینکه به موجب آراء متعدد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مصوبات وضع عوارض برای کسری حد نصاب ضوابط تفکیک توسط شوراهای اسلامی شهرها مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص و ابطال شده است، بنابراین بند (هـ) ماده یک تعرفه سالهای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ تحت عنوان تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن مصوب شـورای اسلامی شهر ایوان کی، به دلایل مندرج در رأی شماره ۶٨۶ الی ۶٩۵ ـ ١۶/۵/١٣٩۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی است و مستند به بند١ ماده١٢ و ماده٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

٣ـ هرچند در آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری عوارض ارزش افزوده ناشی از تغییر کاربری طبق طرحهای جامع و تفصیلی مصوبات کمیسیون ماده ۵ قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی تشخیص نشده است و آراء اتفاقی نظریه هیأت تخصصی نیز بر آن مبنا قرار گرفته است لکن اطلاق موجود در ماده ١۶ تعرفه عوارض سال ١٣٩۴ و ماده ١٣ تعرفه سال ١٣٩۵ مصوبه که فقط به تغییر کاربری اشاره نموده و مرجع آن را مشخص نکرده و ممکن است تغییر کاربری در شورای اسلامی و غیره نیز مطرح شده باشد مغایر قانون است و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی