رای شماره ١٣٠۶ هیات عمومی دیوان عدالت اداری
١٣٩٨/٧/٨- ٩٨٠٢۴٩۴شماره
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران یک نسخـه از رأی هیـأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری بـه شمـاره دادنـامـه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٣٠۶ مورخ ٢۶/۶/١٣٩٨ جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین
تاریخ دادنامه: ٢۶/۶/١٣٩٨ شماره دادنامه: ١٣٠۶ شماره پرونده: ٩٨/٢۴٩۴
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض : خانم فاطمه رجایی
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار : شاکیان پرونده های موضوع تعارض به علت عدم اعطای مرخصی از سوی دستگاه محل خدمت نتوانسته اند از افزایش مدت ٣ ماهه خود از ۶ ماه به ٩ ماه استفاده کنند و پس از گذشت دوره ٩ ماهه مذکور با طرح شکایت درخواست الزام دستگاه محل خدمت به اعطای مدت مرخصی استفاده نشده زایمان را نموده اند. شعب دیوان در این خصوص با استنباط مختلف از قانون آراء متعارض صادر کرده اند. گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه ٣۵ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ٩۵٠٩٩٨٠٩٠٣۵٠٠٩٣١ با موضوع دادخواست خانم راهله سادات سامع به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ـ سازمان تأمین اجتماعی اصفهان و به خواسته تقاضای افزایش مرخصی زایمان از ۶ ماه به ٩ ماه و پرداخت حقوق و مزایا به موجب دادنامه شماره ٩۵٠٩٩٧٠٩٠٣۵٠١۴۶٣ـ ١٠/۵/١٣٩۵ به شرح زیر رأی صادر کرده است: مستفاد از تبصره ذیل ماده ٩٠ از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ١٣٩٢ رسیدگی به موضوع خواسته خواهان با توجه به صدور رأی وحدت رویه به شماره ۶۴ـ ٣١/١/١٣٩۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری خارج از نوبت و بدون نیاز به تبادل بوده لذا دعوای مطروحه را با توجه به مفاد رأی ایجاد رویه اخیرالذکر و قانون اصلاح قانون تنظیم جمعیت و خانواده مصوب ١٣٩٢ مجلس شورای اسلامی و همچنین رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ٢٢۵ و ٢٢۴ـ ٢۵/٣/١٣٩۵ مبنی بر بهره مندی تمامی مادران شاغل از مزایای قانون مذکور وارد تشخیص و حکم بر اجابت شکایت تقدیمی را صادر و اعلام می دارد. رأی صادره وفق ماده ۶۵ از قانون فوق الذکر ظرف ٢٠ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.. رأی مذکور به موجب رأی شماره ٩۵٠٩٩٧٠٩٠۵۶٠٠٩٧۴ـ ١٠/٨/١٣٩۵ شعبه اول تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.
ب: شعبه ۴ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ٩۴٠٩٩٨٠٩٠٠۴٠١٨٨٠ با موضوع دادخواست خانم وجیهه خاتون ملاحی به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ـ اداره کل تأمین اجتماعی استان اصفهان و به خواسته الزام خواندگان به اعطاء مرخصی زایمان و افزایش مدت آن از ۶ ماه به ٩ ماه و پرداخت حقوق و فوق العاده مربوطه به موجب دادنامه شماره ٩۴٠٩٩٧٠٩٠٠۴٠٢٧۵٧ـ ١/١٢/١٣٩۴ به شرح زیر رأی صادر کرده است: با بررسی مندرجات اوراق پرونده و مراتب مذکور در گردش کار و با ملاحظه تصویر شناسنامه های شاکی و فرزند وی و مستندات ارائه شده، نظر به اینکه بر اساس قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب ١٣٩٢ مرخصی زایمان محدود و منحصر به ٩ ماهه اول زایمان و تا سن ٩ ماهگی نوزاد می باشد و در قانون مذکور برای مدت عدم استفاده از مرخصی کامل ٩ ماهه، ذخیره مرخصی و یا پرداخت حقوق و مزایای مضاعف پیش بینی نشده است و از طرفی بـا تـوجه بـه تاریخ طرح شکایت و تقدیم دادخواست (٢٧/١٠/١٣٩۴ (مهلت مذکور منتفی شده است. الزام قانونی بر اجابت خواسته وجود ندارد. علیهذا شکایت غیروارد تشخیص و حکم به رد شکایت صادر و اعلام می شود. رأی صادره ظرف ٢٠ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد. ضمناً با توجه به مراتب مذکور صدور دستور موقت منتفی است. در اثر تجدیدنظرخواهی از رأی مذکور شعبه ١۴ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ٩۵٠٩٩٧٠٩۵۶۴٠١٨۶٩ـ ١٢/١١/١٣٩۵ با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند: درخصوص دعوای تجدیدنظرخواهی خانم وجیهه خاتون ملاحی به طرفیت تجدیدنظرخواندگان فوق نسبت به دادنامه شماره ٢٧۵٧ـ ١/١٢/١٣٩۴ موضوع پرونده کلاسه ١٨٨٠ صادره از شعبه ۴ بدوی که به موجب آن حکم به رد شکایت صادر شده است با توجه به مفاد اوراق و محتویات پرونده نظر به اینکه تجدیدنظرخواه مستخدم دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و فاقد رابطه استخدامی با سازمان تأمین اجتماعی (مدیریت درمان تأمین اجتماعی اصفهان) می باشد و از طرفی به موجب تبصره ٢ ماده واحده قانون اصلاح قوانین و تنظیم جمعیت مصوب ١٣٩٢ و تصویب نامه هیأت وزیران به شماره٩٢٠٩١/ت۴۶۵٢٧/هـ ـ ١٩/۴/١٣٩٢ مرخصی زایمان از ۶ ماه به ٩ ماه افزایش یافته است و به موجب رأی وحدت رویه شماره ١٣٢٨ ـ ١٩/٨/١٣٩٣ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پرداخت حقوق ایام مربوط به عهده دستگاه اجرایی متبوع مستخدم می باشد و استدلال شعبه
بدوی به طرح شکایت خارج از مهلت قانونی فاقد استناد قانونی می باشد. لذا دادنامه تجدیدنظرخواسته خلاف موازین قانونی تشخیص و به استناد ماده ٧١ قـانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نقض می گردد و در خصوص شکایت شاکی نسبت به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به استناد مقررات مذکور و رأی ایجاد رویه شماره ۶۴ـ ٣١/١/١٣٩۴ حکم به ورود شکایت و در خصوص سازمان تأمین اجتماعی به لحاظ عدم توجه شکایت به استناد ماده ۵٣ قانون مارالذکر قرار رد شکایت صادر و اعلام می گردد. این رأی قطعی است.
ج: شعبه١۴ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ٩۴٠٩٩٨٠٩٠٠۴٠٢٢٣٨ با موضوع دادخواست خانم فاطمه رجائی به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ـ سازمان تأمین اجتماعی اصفهان و به خواسته الزام به اعطای مرخصی سه ماهه استفاده نشده و پرداخت حقوق و حق بیمه مدت مذکور به موجب دادنامه شماره ٩۴٠٩٩٧٠٩٠٠۴٠٣٠۶۵ ـ ٢۵/١٢/١٣٩۴ به شرح زیر رأی صادر کرده است: با بررسی مندرجات اوراق پرونده و ملاحظه مستندات ارائه شده از جمله تصویر شناسنامه نوزاد و شاکی، نظر به اینکه بر اساس ماده واحده قانون تنظیم جمعیت و خانواده مصوب ١٣٩٢ مجلس شورای اسلامی و تصویب نامه شماره ٩٢٠٩١/ت۴۶۵٢٧هـ ـ ١٩/۴/١٣٩٢ هیأت وزیران مرخصی زایمان محدود و منحصر به ٩ ماهه اول وضع حمل و تا سن ٩ ماهگی نوزاد می باشد. در حالی که شاکی در تاریخ ٣١/٣/١٣٩٣ وضع حمل نموده و در تاریخ ٨/١٢/١٣٩۴ خارج از مهلت قانونی مذکور اقدام به طرح شکایت و تقدیم دادخواست نموده است و در مستندات فوق الذکر پرداخت حقوق و مزایای مضاعف و یا ذخیره مرخصی معادل ایام استفاده نشده پیش بینی نشده است. الـزام قانونی بـر اجابت خواسته وجـود ندارد. علیهذا شکایت غیروارد تشخیص و حـکم به رد آن صادر و اعلام می شود. رأی صادره ظرف ٢٠روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد. رأی مذکور به موجب رأی شماره ٩۵٠٩٩٧٠٩۵۶١٠١٧٢۶ ـ ١/١٠/١٣٩۵ شعبه ١١ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٢/۶/١٣٩٨ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف ـ تعارض در آراء محرز است.
ب ـ با توجه به تبصره ٢ ماده واحده قانون اصلاح قوانین جمعیت و خانواده مصوب ٢٠/٣/١٣٩٢ که در آن مقرر شده است: «به دولت اجازه داده می شود مرخصی زایمان مادران را به ٩ ماه افزایش دهد و همسر آنان نیز از دو هفته مرخصی اجباری (تشویقی) برخوردار شوند، این قانون به مادرانی که سن فرزند آنان به ٩ ماهگی نرسیده است تسری می یابد و مادر می تواند تا سن ٩ ماهگی نوزاد از مرخصی زایمان استفاده کند.» استنباط می شود، استفاده از مرخصی زایمان به جهت مصلحت مادر و فرزند برای دوره نه ماهگی پس از تولد فرزند می باشد و پس از آن موضوعیت ندارد و مصوبه شماره ٩٢٠٩١/ت۴۶۵٢٧هـ ـ ١٩/۴/١٣٩٢ هیأت وزیران نیز مؤید همین امر است و آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شمارههای ۶۴ـ ١٣/١/١٣٩۴ و ١٣٢٨ ـ ١٩/٨/١٣٩٣ همگی تأکید بر الزام دستگاه های اجرایی به اعطای مرخصی زایمان همراه با پرداخت حقوق و مزایا به مدت ٩ماه دارد و دستگاه اجرایی اختیاری جهت جلوگیری از استفاده مستخدم از این حق قانونی ندارد، بنابراین چنانچه دستگاه اجرایی محل خدمت مستخدم از اعطاء مرخصی زایمان خودداری کند، : دلیلی بر الزام مستخدم به حضور در محل خدمت طی دوره ٩ماهه پس از زایمان نیست و در صورت عدم اولاً : مرخصی مذکور اختصاص به مدت ٩ ماهه پس از حضور در محل خدمت مرتکب تخلفی نشده است. ثانیاً زایمان دارد و قابل ذخیره سازی یا مطالبه آن پس از مدت مذکور نیست، بنابراین آراء صادر شده به رد شکایت بـه شرح منـدرج در گردش کار از ایـن حیث که پس از اتمام دوره مـرخصی ٩ماهه زایمان، الزام دستگاه محل خدمت به اعطای مرخصی زایمان وجهی ندارد صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند ٢ ماده ١٢ و ماده ٨٩ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی