بخشنامه شماره ١٠٠/٨٢٩٠٢/٩٠٠٠ مورخ ٢۶/۶/١٣٩٨قوه قضائیه درخصوص «تشکیل پرونده شخصیت متهم»

١٣٩٨/۶/٢۶ – ٩٠٠٠/ /١٠٠شماره
جناب آقای اکبرپور

رئیس محترم هیات مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی کشور تصویر بخشنامه شماره ١٠٠/٨٢٩٠٢/٩٠٠٠ مورخ ٢۶/۶/١٣٩٨ ریاست محترم قوه قضائیه درخصوص «تشکیل پرونده شخصیت متهم» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ایفاد می گردد.

مدیرکل دبیرخانه قوه قضاییه – محسن محدث

١٣٩٨/۶/٢۶ ٩٠٠٠/٨٢٩٠٢/١٠٠شماره

دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم با عنایت به مواد ٢٠٣ و ٢٨۶ قانون آیین دادرسی کیفری و نظر به اهمیت شناخت ابعاد شخصیتی و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی متهمان، به ویژه اطفال و نوجوانان و کاربرد اطلاعات شخصیتی آنان در فرایند رسیدگی قضایی اعم از تحقیقات مقدماتی، دادرسی، صدور و اجرای حکم و تاثیر آن بر اتخاذ تصمیمات قضایی و اجرای عدالت کیفری، “دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم” به شرح مواد آتی است.

ماده١ – معانی اصطلاحات و واژه های به کار رفته در این دستورالعمل به شرح زیر است:

الف – قانون آیین دادرسی کیفری: قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب ١٣٩٢ با اصلاحات و الحاقات بعدی؛
ب – قانون مجازات اسلامی: قانون مجازات اسلامی، مصوب ١٣٩٢؛
پ – پرونده شخصیت: پرونده ای مشتمل بر اطلاعات شخصی متهم از قبیل سوابق فردی، خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و وضعیت شغلی، اقتصادی، پزشکی و روان پزشکی و همچنین سوابق کیفری است که بر اساس مواد ٢٠٣ و ٢٨۶ قانون آیین دادرسی کیفری و ضوابط این دستورالعمل به منظور استفاده در اتخاذ تصمیم مناسب قضایی در کنار پرونده قضایی تشکیل می شود.
ت – گزارش مددکار اجتماعی: قسمتی از پرونده شخصیت است که شامل اطلاعات مربوط به مشخصات فردی، وضعیت و سوابق خانوادگی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی متهم می باشد.
ث – گزارش پزشکی و روان پزشکی: قسمتی از پرونده شخصیت است که شامل اطلاعات مربوط به سوابق و نتایج معاینات و بررسی های پزشکی و روان پزشکی متهم می باشد.
ج – پرسشنامه ها: پرسشنامه هایی که ضمیمه این دستورالعمل است.
چ – سامانه: بستری است که بر روی شبکه الکترونیکی داخلی سمپ استقرار دارد و اطلاعات مربوط به سوابق خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، روحی و روانی متهمان توسط مقامات ذی صلاح در آن مبادله می شود.

ماده٢ – تشکیل پرونده شخصیت در مورد متهمان زیر با رعایت ضوابط این دستورالعمل الزامی است:

الف – متهمان به ارتکاب جرایم دارای مجازات قانونی سلب حیات، قطع عضو و حبس ابد؛
ب – متهمان به ارتکاب جرایم تعزیری درجه چهار و بالاتر؛
پ – متهمان به ارتکاب جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان ثلث دیه کامل مجنی علیه یا بیش از آن؛
ت – اطفال و نوجوانان متهم به ارتکاب جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر.

ماده٣ – در اجرای ماده ۴٨۶ قانون آیین دادرسی کیفری، در حوزه قضایی هر شهرستان واحد مددکاری اجتماعی زیر نظر رییس حوزه قضایی تشکیل می شود.

تبصره – در دادگاه عمومی بخش، تشکیل پرونده شخصیت به عهده مددکار، کارکنان و یا کارشناسانی است که رییس حوزه قضایی این وظیفه را به آنان محول می کند.

ماده۴ – پرونده شخصیت در مرحله تحقیقات مقدماتی، حسب مورد به دستور بازپرس یا دیگر مقامات قضایی که تحقیقات مقدماتی را انجام می دهند، تشکیل می شود.

ماده۵ – پرونده شخصیت در مورد متهمانی تشکیل می شود که برابر ماده ١٩۵ قانون آیین دادرسی کیفری، اتهام به آنان تفهیم شده و دلایل کافی برای توجه اتهام به آنان وجود داشته باشد.

ماده۶ – پرونده شخصیت متناسب با نوع اتهام، برای متهمان به ارتکاب جرایم دارای مجازات قانونی سلب حیات، قطع عضو و حبس ابد و یا مجازات تعزیری درجه١ و ٢ به صورت تفصیلی (به تفکیک بزرگسالان، اطفال و نوجوانان) و برای سایر متهمان به صورت اجمالی به شرح پرسشنامه های پیوست تشکیل می شود.

تبصره – هرگونه اصلاح یا تغییر در پرسش نامه ها با پیشنهاد معاونت راهبردی پس از کسب نظر مراجع ذی ربط و تصویب معاون اول قوه قضاییه خواهد بود.

ماده٧ – واحد مددکاری اجتماعی مکلف است پس از وصول دستور مقام قضایی نسبت به تشکیل پرونده شخصیت در سامانه اقدام کند و حداکثر ظرف بیست روز و در پرونده های زندانی دار حداکثر ظرف ده روز مراتب را به بازپرس یا دیگر مقامات قضایی مربوط اعلام کند.

تبصره١ – در جرایمی که مستقیماً در دادگاه مطرح می شود، پرونده شخصیت به دستور قاضی دادگاه توسط واحد مددکاری اجتماعی محل استقرار همان دادگاه تشکیل می گردد. در صورت عدم تشکیل واحد فوق، واحد مددکاری اجتماعی مستقر در دادسرا حسب دستور دادگاه نسبت به تشکیل پرونده شخصیت اقدام می کند.

تبصره٢ – پرونده شخصیت باید حسب مورد در دادسرا پیش از صدور قرار جلب به دادرسی و در دادگاه پیش از پایان تحقیقات مقدماتی تکمیل شود. عدم تکمیل پرونده شخصیت در مواعد مذکور، مانع ادامه اقدامات قضایی نیست.

تبصره٣ – در صورتی که متهم در زندان یا دیگر موسسات کیفری نگهداری شود، امکان دسترسی واحد مددکاری اجتماعی به اطلاعات مربوط به شخصیت وی از طریق سامانه فراهم می شود.

ماده ٨ – مصاحبه با متهم و معاینه وی برای تشکیل پرونده شخصیت در واحد مددکاری مربوط و پزشکی قانونی انجام می شود. در صورت ضرورت، مصاحبه و یا معاینه در محل دیگری از قبیل زندان و یا کانون اصلاح و تربیت نیز بلامانع است.

ماده٩ – وظایف واحد مددکاری اجتماعی در خصوص تشکیل و تکمیل پرونده شخصیت به ترتیب زیر است:

الف – مصاحبه با متهم و درج اطلاعات لازم در پرسشنامه ها؛
ب – انجام استعلام های ضروری در مورد وضعیت مادی، خانوادگی و اجتماعی متهم؛
پ – معرفی متهم به پزشک معتمد (مورد تایید پزشکی قانونی) به منظور انجام معاینات، آزمایش های پزشکی، روان پزشکی، مصاحبه و در صورت لزوم انجام آزمون های روان شناختی و اخذ پاسخ، طبق ضوابط و مقررات تعیین شده از سوی سازمان پزشکی قانونی کشور؛
ت – تحقیق محلی پس از موافقت مقامات قضایی مسوول تحقیقات مقدماتی؛ در صورتی که انجام این امر برای شناسایی سوابق و وضعیت اجتماعی متهم ضروری باشد، با رعایت مقررات مربوط؛
ث – تنظیم نهایی گزارش پرونده شخصیت و درج آن در سامانه.

ماده١٠ – گزارش مددکار اجتماعی باید با رعایت امانت، بی طرفی، حفظ حریم خصوصی و به طور شفاف و روشن تهیه شود.

ماده١١ – در صورتی که به نظر مقام قضایی، اطلاعات پرونده ناقص باشد یا در فرایند رسیدگی تکمیل آن ضروری باشد، واحد مددکاری اجتماعی مکلف است ظرف مهلت تعیین شده توسط مقام قضایی، مطابق دستور نسبت به تکمیل اطلاعات مورد نیاز اقدام کند.

ماده١٢ – برای هر متهم موضوع این دستورالعمل یک پرونده شخصیت تشکیل می شود و در صورت وجود پرونده شخصیت اطلاعات تکمیلی به سوابق موجود، افزوده خواهد شد.

ماده١٣ – سازمان پزشکی قانونی کشور مکلف است ضوابط و نحوه ارجاع متهمان به پزشک مورد تایید خود را برای اظهارنظر و تکمیل پرونده شخصیت به واحدهای قضایی اعلام نماید. پزشک معتمد در صورت ارجاع، مکلف است نسبت به تهیه گزارش پزشکی و روان پزشکی بر اساس ضوابط دستورالعمل اقدام کند.

تبصره١ – پزشک معتمد در صورت ضرورت حسب مورد، مشاوره های تخصصی، روان پزشکی و آزمون های روان شناختی یا اقدامات پاراکلینیکی لازم را درخواست می نماید یا لزوم انجام آن را در گزارش خود قید می کند.

تبصره٢ – پزشک معتمد هیچگونه مسوولیت درمانی در مورد متهمان بیمار ندارد، ولی می تواند وجود بیماری مسری، صعب العلاج، موانع جسمی برای اجرای مجازات احتمالی حبس یا شلاق و توصیه های لازم درمانی و بهداشتی را اعلام نماید تا مورد توجه قضات، ضابطان یا مسوولان زندانها و موسسات کیفری قرار گیرد.

ماده١۴ – قضات در مراحل مختلف تحقیق، دادرسی و اجرا به خصوص در موارد زیر با استناد به پرونده شخصیت اتخاذ تصمیم می نمایند:

الف – قرارهایی مانند ترک تعقیب، تعلیق تعقیب، بایگانی کردن پرونده و ارجاع به میانجیگری که تحقیقات با صدور آن ها متوقف می شود؛
ب – قرارهای تامین کیفری و نظارت قضایی که مطابق ماده٢۵٠ قانون آیین دادرسی کیفری باید با سابقه متهم، وضعیت روحی و جسمی، سن، شغل، جنس، شخصیت و حیثیت او متناسب باشد؛
پ – صدور حکم و تعیین نوع مجازات به خصوص تعیین مجازات و اقدامات تامینی و تربیتی متناسب برای اطفال و نوجوانان، موضوع فصل دهم از بخش دوم قانون مجازات اسلامی؛
ت – استفاده از مقررات تخفیف (تقلیل یا تبدیل) یا تشدید مجازات؛
ث – اعمال و متناسب سازی مجازات های جایگزین حبس با وضعیت محکوم علیه؛
ج – استفاده از نهادهای ارفاقی مانند تعویق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات، صدور حکم آزادی مشروط، نظام نیمه آزادی و پیشنهاد عفو؛
چ – اعمال ماده ٩١ قانون مجازات اسلامی در جرایم موجب حد یا قصاص ارتکابی توسط افراد بالغ کمتر از هجده سال؛
ح – سایر مواردی که به موجب قانون، اقتضای اتخاذ تصمیم مستلزم در نظرگرفتن وضعیت متهم است.

ماده١۵ – در پرونده های موضوع این دستورالعمل، قاضی صادرکننده رای موظف است در متن رای به دلایل و مندرجات پرونده شخصیت استناد و در صورت عدم پذیرش، دلایل آن را ذکر نماید و میزان و نوع مجازات را با عنایت به مقررات ذیل ماده ١٨ قانون مجازات اسلامی در تطبیق با وضعیت متهم به طور مستدل و مستند توجیه کند.

ماده١۶ – محتویات پرونده شخصیت، محرمانه است و افشاء محتویات آن جز توسط متهم موضوع پرونده ممنوع است.
ماده١٧ – اگر متهم یا وکیل وی به محتوای پرونده شخصیت اعتراضی داشته باشند از تاریخ اطلاع دو روز فرصت دارند تا اعتراض خود را مستند به مدارک و شواهد به صورت کتبی به مقام قضایی اعلام نمایند. درصورت ارجاع مقام قضایی، واحد مددکاری موظف است ظرف پنج روز نسبت به بررسی موارد اعتراض و تنظیم گزارش نهایی بر اساس دستور اقدام کند.

ماده١٨ – معاونت های راهبردی و منابع انسانی قوه قضاییه مکلفند نسبت به ایجاد تشکیلات، جذب و آموزش نیروی انسانی مورد نیاز برای اجرای مقررات موضوع مواد ۴٨۶ و ۴٨٧ قانون آیین دادرسی کیفری اقدام نمایند.

ماده ١٩ – سازمان پزشکی قانونی موظف است متناسب با نیاز، تمهیدات لازم از قبیل ساختار و نیروی انسانی را برای ایفای وظایف مرتبط با تشکیل پرونده شخصیت فراهم نماید.

تبصره – سازمان پزشکی قانونی کشور مجاز است بخشی از خدمات مندرج در این دستورالعمل را پس از تایید رییس قوه قضاییه، با حق نظارت به واحد داد پزشک واگذار نماید.

ماده٢٠ – پرونده شخصیت، پیوست پرونده اتهامی (قضایی) است و باید در کلیه موارد، همراه آن به مراجع صالح ارسال شود، تا مورد مطالعه و استناد قرار گیرد.

تبصره – تشکیل پرونده شخصیت به صورت الکترونیکی بلامانع است.

ماده٢١ – مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این دستورالعمل، سامانه متناسب با تشکیل پرونده شخصیت، بانک اطلاعاتی و سامانه ارتباطی مشتمل بر امکان تبادل اطلاعات بین مراجع قضایی و واحد مددکاری و مراجع دولتی و عمومی مرتبط را فراهم نماید و همچنین فهرست خدمات عمومی را طراحی و در واحدهای مددکاری اجتماعی راه اندازی نماید.

تبصره – متهم در خصوص پرونده شخصیت خود و وکیل در خصوص پرونده شخصیت موکل حق دسترسی خواهند داشت.

ماده٢٢ – روسای کل دادگستری مکلفند زمینه اجرای این دستورالعمل را در کلیه حوزه های قضایی فراهم و ضمن نظارت بر حسن اجرا، گزارش آن را به معاون اول قوه قضاییه ارائه نمایند.

ماده٢٣ – اعتبارات مورد نیاز اجرای این آیین نامه از محل ردیف مستقل بودجه ای است که مطابق موضوع

ماده ۵۶٧ قانون آیین دادرسی کیفری ایجاد می شود.

ماده٢۴ – این دستورالعمل مشتمل بر ٢۴ ماده و ١٠ تبصره به انضمام پنج پرسشنامه در تاریخ ٢۴/۶/١٣٩٨ به تصویب رییس قوه قضاییه رسید و از تاریخ ابلاغ، لازم الاجرا می باشد.

رییس قوه قضاییه – سیدابراهیم رئیسی