نظریه مشورتی شماره ۱۸ مورخ ۴۷-۱۶/۹-۹۳

سوال
درخصوص ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱/۱۲/۹۲ که مقرر می دارد هر گاه مهریه در زمان وقوع عقد یکصدوده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد وصول آن مشمول مقررات ماده۲ قانون اجرای محکومیتهای مالی است استنباط های مختلفی از سوی همکاران محترم قضایی صورت می گیرد به این شرح که برخی از همکاران قضایی معتقدند با تصویب ماده۲۲ قانون مذکور تا یکصدوده سکه تمام بهار آزادی اگر زوج از پرداخت محکوم به امتناع نماید به تقاضای محکوم لها ممتنع را که هنوز اعسار وی برای دادگاه ثابت نشده است می توان تا زمان تادیه در اجرای ماده۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی حبس نمود در مقابل برخی از همکاران محترم قضایی معتقدند با توجه به اصلاح بند ج ماده۱۸ آیین نامه اجرائی موضوع ماده۶ نحوه اجرای محکومیت های مالی که در قالب بخشنامه ریاست معظم قوه قضائیه به شماره ۱۰/۱۵۴۵۸/۹۰۰۰ مورخه۳۱/۴/۹۱ ابلاغ شده است امکان حبس محکوم علیه زوج به هر تعداد سکه مقرر نمی باشد و از اعمال ماده۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی خودداری مینماید و حتی نیابت های اعطائی در خصوص اعمال ماده۲ به میزان یکصدوده سکه که هنوز اعسار محکوم علیه ثابت نشده است را با این استباط اجرا نمی کنند بنابراین با وضع و تصویب ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده که بعد از ۸ ماه از اصلاح بند ج ماده ۱۸ آیین نامه اجرایی موضوع ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی که مقرر می دارد در سایر موارد چنانچه ملائت محکوم علیه نزد قاضی دادگاه ثابت نباشد از حبس وی خودداری و چنانچه در حبس باشد آزاد می شود صورت گرفته است حال سئوال این است:
۱-برابر ماده۲۲ قانون حمایت خانواده تا یکصدوده سکه اصل بر ملائت و توانایی زوج در پرداخت مهریه است و خلاف آنرا باید در دادگاه ثابت نماید و تا زمانی که اعسار خود را به نحو مطلق یا نسبی ثابت نکرده است میتوان وی را حبس نمود؟
۲-بند ج ماده ۱۸ اصلاحی۳۱/۴/۹۱ در مورد مهریه تا سقف یکصدوده سکه قابلیت اجرایی دارد یا خیر؟
۳-در صورت داشتن قابلیت اجرا عبارت چنانچه ملائت محکوم علیه نزد قاضی دادگاه ثابت نباشد از حبس وی خودداری میشود به چه نحو قابل اثبات است یعنی اصل بر اعسار زوج است به هر میزان که باشد یا نه؟
۴-درصورت عدم امکان اجرای ماده۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی شناخت اصل بر اعسار زوج تصویب ماده۲۲ قانون حمایت خانواده چه معنا و مفهومی دارد.

نظریه مشورتی :
با توجه به مقررات ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۹۱، مهریه تا یکصدو ده عدد سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن می تواند مشمول مقررات ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی قرار گیرد و در خصوص مازاد بر این میزان، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است و حتی صدور گزارش اصلاحی در خصوص مازاد بر میزان مذکور هم موجب تسّری مفاد ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی نسبت به مهریه مازاد بر میزان صدرالذکر نمی گردد ضمناً حکم مقرر در ماده مزبور از قواعد آمره بوده و نسبت به گذشته نیز قابل تسّری است.