نظریه مشورتی شماره ۲۸۳ مورخ ۱۸۷۹ ـ ۱/۱۲۷ ـ ۹۲

سؤال
اگر امکان دسترسی به نمونه امضائات مسلم الصدور به هیچ نحو به جز از طریق خواهان وجود نداشته باشد، آیا می توان خوانده را جهت ارائه نمونه امضائات مسلم الصدور اخطار نمود؟ اگر خوانده حضور نیافت و یا حضور یافت و صراحتاً اعلام داشت حاضر نیست نمونه امضائات را ارائه نماید، آیا این امر قرینه بر صحت سند مورد انکار یا تردید می باشد یا خیر؟

نظریه شماره ۱۹۷۷/۹۳/۷ ـ ۲۰/۸/۱۳۹۳

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
با توجه به اینکه بار اثبات و ارائه دلیل به عهده مدعی می باشد، وی باید نمونه امضائات مسلم الصدور خوانده را جهت رسیدگی به اصالت سند به دادگاه ارائه نماید، ولی دادگاه مطابق ماده ۱۹۹ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی می تواند جهت کشف حقیقت، هر گونه تحقیقی را که لازم باشد، رأساً انجام دهد؛ از جمله این که در صورت عدم دسترسی به امضائات مسلم الصدور خوانده، به وی اخطار نماید که نمونه امضائات مذکور را ارائه نماید. اما اگر وی از ارائه آن خودداری کند، صرف خودداری، قرینه بر صحت ادعای خواهان نمی باشد. ولی اگر به رغم اقرار به این که اسناد مسلم الصدور را در اختیار دارد، از ارائه آن خودداری می کند، با توجه به ملاک ماده ۲۰۹ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹، دادگاه می تواند آن را از جمله قرائن مثبته تلقی کند.