نظریه مشورتی شماره ۹۵۷-۹۵-۷ مورخ ۸۹۵-۶۷-۵۹

استعلام :
نظر به اینکه ماده ۷ قانون مدنی مقرر می¬دارد اتباع خارجه مقیم در خاک ایران از حیث مسائل مربوط به احوال شخصیه و اهلیت خود از حیث حقوق ارثیه در حدود معاهدات مطیع قوانین و مقررات دولت متبوع خود خواهند بود و با توجه به نظریات مشورتی آن اداره در مجموعه تنقیح شده قوانین و مقررات حقوقی که احوال شخصیه پناهنده را تابع قانون اقامتگاه پناهنده می¬داند با توجه به مقررات ماده ۹۷۴ قانون مدنی: ۱-آیا مهاجرین افغانی مقیم در ایران در دعاوی مربوط به احوال شخصیه خود خصوصاً دعوای طلاق تابع قانون افغانستان می¬باشند و در صورتی که مشمول ماده ۷ قانون مدنی می¬باشند با توجه به عبارت درحدود معاهدات در ذیل ماده ۷ آیا معاهده¬ای بین دولت ایران وافغانستان در خصوص این ماده منعقد شده است یاخیر؟ ۲-در صورتی که اتباع افغانی پناهنده محسوب شوند ملاک تشخیص پناهندگی چیست.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
۱- در خصوص احوال شخصیه اتباع افغانی مقیم کشور ایران، با توجه به قانون موافقت نامه همکاری قضایی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان مصوب ۱۳۸۸ مجلس شورای اسلامی و مستنداً به مواد ۷ و ۹۶۳ قانون مدنی مصوب ۱۳۰۷ و اصلاحات و الحاقات بعدی، افراد مزبور تابع قوانین کشور متبوع خود (و در صورت اختلاف تابعیت زوجین تابع دولت متبوع شوهر) می باشند؛ مگر اینکه اشخاص یادشده، پناهنده محسوب شوند که در این صورت طبق قانون کنوانسیون مربوط به وضع پناهندگان و پروتکل الحاقی آن مصوب ۲۵/۳/۵۵، احوال شخصیه پناهنده تابع قوانین کشوری است که در آنجا اقامت دارد. ۲- قانون مربوط به کنوانسیون وین در خصوص پناهندگان و پروتکل الحاقی آن مصوب ۱۳۵۵، در مجموعه قوانین سال مذکور از صفحه ۲۸۶ الی ۳۰۵ درج گردیده و در ماده یک کنوانسیون مورد اشاره تعریف جامعی از پناهنده به عمل نیامده، بلکه مصادیق آن، اعلام و در فصل دوم مقررات مربوط به پناهنده، حقوق پناهنده تعیین گردیده و به موجب بند الف ماده ۱ آئین نامه اجرایی ماده ۱۸۰ تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، موضوع ماده ۱۲۹ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴/۲/۱۳۸۴ «پناهنده به شخصی اطلاق می گردد که به علت ترس موجه از اینکه به دلایل مربوط به نژاد یا مذهب، ملیّت یا عضویت در بعضی گروه های اجتماعی یا داشتن عقاید سیاسی تحت شکنجه قرار گیرد. در خارج از کشور محل سکونت عادی خود به سر می برد و نمی تواند و یا به علت ترس مذکور نمی خواهد خود را تحت حمایت آن کشور قرار دهد». برای احراز پناهندگی می توان از اداره کل اتباع بیگانه وزارت کشور استعلام نمود.