نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۲۶۵ مورخ ۱۴۰۱/۰۱/۲۳

استعلام :
۱- حوزه قضایی شهرستان الف اقدام به صدور حکم نصب قیم جهت صغیر فاقد ولی قهری خاص نموده است و سپس قیم به همراه صغیر به حوزه قضایی ارستان ب نقل مکان نموده و محل اقامتش را تغییر می‌دهد و به تبع پرونده سرپرستی از دادسرای شهرستان الف به دادسرای شهرستان ب ارسال می‌گردد. سپس قیم به حوزه قضایی شهرستان ب مراجعه می‌نماید و تقاضای انصراف از قیمومیت می‌نماید و شخص دیگری تقاضای قیمومیت می‌نماید. آیا دادگاه صالح در حوزه قضایی شهرستان ب می‌تواند عزل و نصب قیم را انجام دهد یا اینکه پرونده می‌بایست به حوزه قضایی شهرستان الف ارسال گردد تا دادگاه مربوطه اقدام به عزل و نصب قیم نموده و سپس پرونده را به دادسرای شهرستان ب عودت نماید؟ ۲- محجور در مرکز بهزیستی در حوزه قضایی شهرستان الف اقامت دارد و لذا مادر وی به دادسرای شهرستان الف مراجعه و اعلام حجر می‌نماید و پس از انجام تحقیقات و اخذ نظریه پزشکی قانونی حکم حجر وی صادر می‌گردد. سپس مادر وی به دادسرای شهرستان الف مراجعه و اعلام می‌نماید با توجه به اینکه محل اقامتش حوزه قضایی شهرستان ب می‌باشد، پرونده جهت نصب قیم بر محجور به آن حوزه ارسال گردد. حال تکلیف چیست؟ آیا با توجه به اینکه محل اقامت متقاضی قیمومیت حوزه قضایی شهرستان ب است پرونده جهت نصب قیم باید به آن حوزه قضایی ارسال گردد یا با توجه به اینکه محجور در حوزه قضایی شهرستان الف سکونت دارد باید در همان حوزه نسبت به نصب قیم اقدام شود؟ ۳- حوزه قضایی شهرستان الف اقدام به صدور حکم حجر و نصب قیم جهت محجور می‌نماید و لیکن قیم به دادسرای مربوطه مراجعه و اعلام می‌نماید محل سکونت محجور به حوزه قضایی شهرستان دیگری منتقل شده است در حالی که محل اقامت خودش (قیم)، در همین حوزه قضایی است. حال تکلیف حوزه قضایی شهرستان الف چیست؟ باید به نظارت بر عملکرد قیم ادامه دهد یا اینکه پرونده را به دادسرای محل سکونت محجور ارسال نماید؟ ۴- حوزه قضایی شهرستان الف اقدام به نصب قیم جهت صغیر می‌نماید و در ادامه قیم تقاضای عزل خودش را نموده و اعلام می‌دارد شخص دیگری ساکن حوزه قضایی شهرستان ب متقاضی قیمومیت می‌باشد، آیا دادسرا و دادگاه محل اقامت قیم فعلی می‌تواند علاوه بر عزل قیم فعلی، نسبت به نصب قیم جدید که محل اقامتش در حوزه قضایی دیگری است اقدام بنماید و سپس پرونده را به دادسرای محل اقامت قیم جدید ارسال نماید یا اینکه کارهای مربوط به نصب قیم جدید با دادگاه محل اقامت قیم جدید می‌باشد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
۱- وفق رأی وحدت رویه شماره ۸۱۶ مورخ ۱۶/۹/۱۴۰۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، قانون‌گذار در ماده ۴۸ قانون امور حسبی، با هدف تسریع در رسیدگی به امور قیمومت، دادگاه محل اقامت محجور را برای رسیدگی به این امور صالح دانسته است؛ بنابراین در مواردی‌که پس از تعیین قیم، اقامتگاه قانونی محجور تغییر کند، دادگاه و دادسرای محل اقامت جدید محجور برای رسیدگی و اقدام به امور مذکور صالح است و مفاد ماده ۵۴ قانون یادشده با توجه به فلسفه وضع ماده صدرالذکر، منصرف از این موارد است. بنا به مراتب فوق در فرض سؤال که متعاقب تعیین قیم، وی به همراه صغیر به حوزه قضایی جدید نقل مکان کرده و محل اقامت محجور تغییر کرده است، دادگاه صالح برای رسیدگی به درخواست قیم مبنی بر انصراف از قیمومت دادگاه مستقر در حوزه قضایی محل اقامت جدید محجور است. ۲- وفق ماده ۴۸ قانون امور حسبی مصوب ۱۳۱۹، دادگاه صالح برای رسیدگی به امور قیمومت، دادگاه شهرستانی است که اقامتگاه محجور در حوزه آن دادگاه است؛ با توجه به رأی وحدت رویه شماره ۷۵۳ مورخ ۲/۶/۱۳۹۵ هیأت عمومی دیوان عالی کشور و از آن‌جا که در فرض سؤال محجور در بهزیستی شهرستان «الف» سکونت دارد و دادگاه همین شهرستان نیز حکم حجر وی را صادر کرده است، نصب قیم نیز با دادگاه همین شهرستان است؛ هرچند مادر محجور که ظاهراً متقاضی قیمومت وی است، در حوزه قضایی دیگری ساکن باشد. ۳ و ۴- با توجه به پاسخ ارائه‌شده در خصوص پرسش‌های اول و دوم، پاسخ این پرسش‌ها روشن است