نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۳۴۴ مورخ ۱۴۰۱/۰۱/۲۲

استعلام :
در مواردی که در دادخواست خواسته یا بهای آن به کمتر از دویست میلیون ریال تقسیم شده و موضوع از موارد ماده ۱۰ قانون شوراهای حل اختلاف نباشد ، دادگاه عمومی حقوقی اقدام به صدور قرار عدم صلاحیت به صلاحیت شورای حل اختلاف می‌نماید ، شورای حل اختلاف با این استدلال که خواهان افزایش خواسته به بیش از مبلغ دویست میلیون ریال داشته است یا ارزش واقعی خواسته بیش از این مبلغ می باشد ، اقدام به صدور قرار عدم صلاحیت به صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی می کند ، تکلیف دادگاه چیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
اولاً، در فرض سؤال که دادگاه به اعتبار میزان خواسته به صلاحیت شورای حل اختلاف نظر داده و پرونده را نزد آن مرجع ارسال و متعاقباً خواهان میزان خواسته را به بالاتر از نصاب صلاحیت آن شورا افزایش داده است، نمی‌توان به حکم مقرر در ماده ۲۶ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ که راجع به صلاحیت محاکم دادگستری است، استناد کرد و به لحاظ خاص و انحصاری بودن موارد صلاحیت آن شوراها و الزامی بودن حکم مقرر در بند «الف» ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ و با توجه به اینکه در فرض سؤال و به ترتیب مطروحه در استعلام، اختلاف در صلاحیت حادث نشده تا موجب اعمال ماده ۱۵ قانون یاد شده شود، با افزایش بعدی میزان خواسته، شورای حل اختلاف می تواند به صلاحیت محاکم دادگستری اتخاذ تصمیم کند و در نهایت مکلف به اقدام بر اساس رأی بعدی محاکم دادگستری است. ثانیاً، به موجب بند «الف» ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ دعاوی مالی راجع به اموال منقول تا نصاب دویست میلیون ریال در صلاحیت این شورا است و برابر صدر تبصره یک ماده مذکور، بهای خواسته بر اساس نرخ واقعی آن تعیین می‌شود. بنابراین، در فرض سؤال چنانچه متعاقب ارسال پرونده از سوی دادگاه به شورای حل اختلاف، شورای مذکور با احراز این‌که ارزش واقعی خواسته مازاد بر دویست میلیون ریال است، قرار عدم صلاحیت به شایستگی دادگاه صادر می‌کند و با توجه به مشخص شدن قیمت واقعی خواسته و خروج آن از نصاب مقرر در صلاحیت شورای حل اختلاف، دادگاه نمی‌تواند با استناد به تقویم به عمل آمده از سوی خواهان و عدم اعتراض خوانده، قرار عدم صلاحیت به صلاحیت شورای یاد شده صادر کند؛ با این حال چنانچه به‌رغم مشخص شدن بهای واقعی خواسته، دادگاه به صلاحیت شورای حل اختلاف اصرار داشته باشد و قرار عدم صلاحیت صادر کند، با توجه به ماده ۱۵ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴، شورا ملزم به تبعیت از نظر دادگاه و رسیدگی است و تصحیح این روند به بعد از تجدیدنظرخواهی نسبت به رأی قاضی شورا موکول می‌شود.