نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۴۴۸ مورخ ۱۴۰۰/۰۵/۰۹
استعلام :
۱- در پرونده‌های مربوط به احکام قصاص منوط به پرداخت فاضل دیه، بعضاً قبل از اجرای تشریفات استیذان قصاص نفس و در برخی موارد بعد از استیذان قصاص و قبل از اجرای حکم، اولیای دم اقدام به پرداخت فاضل دیه کرده‌اند. آیا فاضل دیه در اجرای ماده ۴۹۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲باید به قیمت زمان اجرای حکم پرداخت شود یا این‌که در راستای تبصره ماده ۴۸۸ قانون مذکور و لحاظ ماده ۵۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ پرداخت تفاضل دیه به قیمت زمان پرداخت کفایت می‌کند؟ ۲- پرداخت تفاضل دیه از ناحیه اولیای دم و نیز تودیع آن به حساب سپرده دادگستری باید قبل از صدور استیذان قصاص نفس صورت پذیرد یا بعد از استیذان قصاص و در زمان اجرای حکم؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
۱- فاضل دیه پس از قطعیت حکم قصاص و به نرخ سال اجرای قصاص محاسبه و وصول می‌شود و در موردی‌که متقاضیان قصاص، وجه تفاضل دیه را در سال قطعیت حکم واریز کرده‌اند ، چنانچه واریز این مبلغ به درخواست قاتل باشد؛ به گونه‌ای که بتوان گفت قاتل امکان تصرف در آن را داشته است، تأخیری که در اثر طی تشریفات بعدی مانند استیذان حادث می‌شود، تأثیری در مبلغ تفاضل دیه ندارد؛ لیکن در غیر فرض اخیر، پرداخت مابه‌التفات تفاضل دیه بر اساس نرخ سال اجرای قصاص ضروری است. ۲- مقصود از عبارت «پیش از قصاص» مذکور در ماده ۳۸۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، زمان عرفی نزدیک به اجرای قصاص است و نظر بر این‌که مطابق ماده ۴۱۷ همان قانون، در اجرای قصاص، اذن مقام رهبری یا نماینده او لازم است، تا پیش از اخذ اذن، جهتی برای دریافت تفاضل دیه از ولی دم نمی‌باشد.