نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۵۳۲ مورخ ۱۴۰۰/۰۸/۰۳
استعلام :
فردی به اتهام ایراد صدمه بدنی غیر عمدی ناشی از عدم رعایت نظامات غیاباً به پرداخت دیه محکوم و پرونده بعد از قطعیت حکم به اجرای احکام ارسال شده است. در مرحله اجرا، دسترسی به متهم ممکن نشده و با اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، به اموال متهم هم دسترسی پیدا نشده و نهایتاً اجرای احکام در راستای ماده ۴۷۴ پرونده را به دادگاه ارسال نموده است. آیا می‌شود بیت‌المال را محکوم کرد؟ در فرض مثبت بودن پاسخ، دادگاه با عودت از وزارت دادگستری به عنوان نماینده، در چه صورتی می‌تواند حکم به محکومیت بیت‌المال صادر کند؟ .
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
در فرض پرسش که به محکوم‌علیه غیابی در مرحله اجرای حکم دسترسی حاصل نشده است، چنانچه علت عدم دسترسی، متواری بودن محکوم‌علیه باشد، مطابق ماده ۴۷۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ باید بدواً دیه از مال وی پرداخت شود و در صورت عدم کفایت یا عدم دسترسی به اموال محکوم‌علیه، وصول دیه از محل بیت‌المال با رعایت مقررات قانونی مربوط نظیر مواد ۸۵ و ۳۴۲ (تبصره) قانون آیین دادرسی کیفری امکان‌پذیر است؛ بنابراین در فرض پرسش، به صرف محکومیت غیابی متهم به پرداخت دیه، امکان برداشت (وصول) آن از محل بیت‌المال به دلیل عدم دسترسی به محکوم‌علیه وجود ندارد و باید تشریفات قانونی در این خصوص نظیر طرح دعوی به طرفیت دستگاه دولتی ذی‌ربط رعایت شود.