نظریه مشورتی شماره ۷/۹۴/۰۲۲۱ مورخ ۱۳۹۴/۰۱/۳۰

استعلام :
۱-در اعطای نیابت قضایی در امور حقوقی به کشورهای خارجی تشریفات اداری چگونه است وجه مواردی باید رعایت شود؟

۲-چنانچه بین ایران وکشور خارجی موافقت نامه ای تنظیم شده باشد وکشور خارجی بر خلاف موافقت نامه به تکلیف مقرر خود عمل نکند، ضمانت اجرای نقض مواد موافقت نامه چیست؟

۳- ارسال نیابت قضایی برای کشورهایی که با ایشان موافقت نامه همکاری تنظیم نشده است چگونه است؟

۴- در مواردی که بین ایران وکشور خارجی موافقت نامه همکاری وجود نداشته باشد، نحوه احراز معامله متقابل چگونه است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
۱- برای اطلاع از نحوه ارسال درخواست نیابت قضایی بین المللی به دستورالعمل راجع به استرداد مجرمین و معاضدت قضایی بین المللی مصوب ۱۲/۳/۱۳۹۲ ریاست محترم قوه­قضائیه مراجعه فرمائید.

۲-درصورت وجود قرارداد معاضدت بین دو کشور، معمولاً ضمانت اجرایی جهت نقض مواد موافقت نامه پیش بینی نمی­گردد. لکن به نظر می­رسد عدم همکاری دو کشور طرف قرارداد جهت اجرای مفاد قرارداد و نقض مواد آن، پیامدی جز ناکارآمدی موافقت نامه موجود بین دو کشور نخواهد داشت.

۳- ارسال نیابت قضایی برای کشورهایی که با آنها موافقت نامه معاضدت قضایی تنظیم نگردیده، در قالب ماده واحده مربوط به تعاون قضایی مصوب ۱۳۰۹ صورت می­گیرد و از نظر تشریفات ارسال به مانند سایر نیابت­های قضایی بین المللی است.

۴-اساساً اعمال معاضدت قضایی بر اساس شرط معامله متقابل بین دو کشور زمانی محقق می­گردد که یکی از دو کشور، همکاری و معاضدت قضایی با کشور طرف مقابل را شروع و اجابت نماید که این همکاری موجب ایجاد زمینه برای معامله متقابل از طرف کشور مقابل درصورت نیاز خواهد گردید.