نظریه مشورتی شماره ۷/۹۷/۱۰۱۷ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۲۷

۱- مراجع قضائی، اعم از عمومی و اختصاصی صرفاً در اموری مجاز به اقدام در قالب نیابت قضائی می‌باشند که نسبت به انجام آن اقدام، برابر قانون صلاحیت ذاتی داشته باشند. به عبارت دیگر، مقررات ناظر تجویز انجام امور در قالب نیابت قضائی در مقام رفع مشکل فقدان صلاحیت محلی وضع شده است. مراجع قضائی دارای صلاحیت‌های ذاتی متفاوت نمی‌توانند به نیابت از یکدیگر اموری را انجام دهند، مگر آنکه در مقررات قانونی مربوط تصریح شده باشد.
۲-مستفاد از مواد ۱۱۹، ۱۶۹، ۱۷۱ و ۱۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ احضار متهم و سایر اصحاب دعوا به نشانی محل اقامت وی، ولو آنکه خارج از حوزه قضایی مرجع قضایی رسیدگی¬کننده باشد؛ نیاز به اعطای نیابت قضایی ندارد؛ زیرا صرف ابلاغ مستلزم انجام اقدامات قضایی در حوزه¬ای که امر ابلاغ صورت می¬پذیرد، نمی¬باشد.
۳-نظر به اینکه انجام تحقیقات مقدماتی مربوط به جرائم موضوع ماده ۳۰۲ قانون آئین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ در صلاحیت بازپرس و در صورت طرح مستقیم پرونده در دادگاه، به عهده دادگاه کیفری یک می‌باشد، بنابراین با لحاظ ماده ۹۲ و قسمت اخیر ماده ۳۴۱ قانون فوق‌الذکر علی‌الاصول امکان اعطای نیابت قضائی از سوی بازپرس یا دادگاه کیفری یک به دادیار یا دادگاه کیفری دو وجود ندارد؛ بدیهی است که موارد انجام وظیفه دادرس دادگاه بخش یا دادرس دادگاه کیفری دو به جانشینی از بازپرس از مقوله بحث حاضر خروج موضوعی دارد. شایسته ذکر است اصولاً نیابت قضائی مستقیماً به دادیار اعطاء نمی‌شود. بلکه به دادسرا اعطاء می‌شود.