نظریه مشورتی شماره ۷/۹۷/۲۳۱۰ مورخ ۱۳۹۷/۰۸/۲۰
اولاً: ماده ۹۴۸ قانون مدنی (اصلاحی ۱۳۸۷/۱۱/۱۶) مقرر داشته: «هرگاه ورثه از اداء قیمت امتناع کنند زن میتواند حق خود را از عین اموال استیفاء کند» و لازمه استیفاء حقوق زوجه آن است که در اسناد مالکیت سایر ورثه استثناء حقوق زوجه قید شود. ثانیاً: طبق تبصره های ۱ و ۲ ماده ۱۰۵ آیین نامه قانون ثبت املاک، صدور سند مالکیت بدون استثناء بهای اعیانی مستلزم رعایت این تبصره است. بنابراین بدون پرداخت حقوق زوجه سند مالکیت با قید استثناء حقوق زوجه صادر میگردد. ثالثاً: دیوان عدالت اداری با صدور رأی شماره ۲۳ ورخ ۱۳۹۶/۱/۱۵ هیأت عمومی، بخشنامه شماره ۹۳/۱۴۲۹۰۴ مورخ ۱۳۹۳/۹/۸ مدیرکل امور املاک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را که در آن واژه «استثناء» حذف شده بود، ابطال نموده است. رابعاً: وراثی که سهم الارث آنان با قید استثناء حقوق زوجه در سند مالکیت آمده است، میتوانند طبق تبصره های ۱ و ۲ ماده ۱۰۵ آیین نامه قانون ثبت املاک اقدام و سند مالکیت بدون استثناء بهای اعیانی دریافت نمایند و یا سهم الارث خود را به همان ترتیبی که در سند مالکیت توصیف شده واگذار نمایند و در فرض سؤال تفاوتی بین وراث فرضبر و قرابتبر نیست.