نظریه مشورتی شماره ۷/۹۸/۱۳۸ مورخ ۱۳۹۸/۱۰/۰۳

استعلام :
با توجه به ماده ۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ تحقیقات مقدماتی تمامی جرایم با بازپرس می باشد و در تبصره ماده مذکور استثنایی را بیان نموده که در صورت عدم حضور بازپرس یا معذور بودن وی از انجام وظیفه و عدم دسترسی به بازپرس دیگر در آن دادسرا در جرائم موضوع ماده ۳۰۲ قانون مارالذکر دادرس دادگاه به تقاضای دادستان و تعیین رئیس حوزه وظایف بازپرس را انجام می دهد سوال: آیا به صرف گزارش یگان خدمتی مبنی بر اینکه ماموری مبلغ ۵ میلیون تومان رشوه اخذ نموده دادستان باید بدوا پرونده را به شعبه بازپرسی ارجاع دهد یا اینکه یک سری تحقیقاتی انجام دهد و به محض محرز شدن جرم موضوع ماده ۳۰۲ پرونده به شعبه بازپرسی ارجاع شود با توجه به اینکه انجام تحقیقات توسط جانشین بازپرس استثنایی بر اصل انجام تحقیقات توسط بازپرس می باشد به عبارتی دیگر دادستان وظایف تعقیب که منافاتی با صلاحیت انجام تحقیقات نداشته باشد را انجام دهد مثلا در بحث جرم رشاء و ارتشاء هرچند مجازات مامور مرتشی در صورتی که بیش از ۱ میلیون تومان اخذ کند ۳ تا ۱۵ سال حبس است لکن مجازات افراد راشی ۶ ماه تا ۳ سال حبس که درجه ۵ می باشد حال دادستان یا دادیار نسبت به تحقیق از افراد راشی و یا جمع آوری ادله اقدام به محض اثبات جرم موضوع ماده ۳۰۲ پرونده به بازپرسی ارجاع گردد به فرض اینکه پرونده در بدو امر با گزارش مرجع انتظامی به شعبه بازپرسی ارجاع شود و پس از انجام تحقیقات برای جانشین بازپرس مشخص شود که جرم ارتشاء محقق شده لکن فرضا به مبلغ ۹۰۰ هزار تومان که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه نظامی دو می باشد و به تبع آن دادیار نیز حق تحقیق دراینگونه جرایم را دارد تکلیف جانشین بازپرس با توجه به اینکه باید در جرایم موضوع ماده ۳۰۲ انجام وظیفه نماید چیست؟ ایا باید قرار نهایی صادر کند یا اینکه پرونده بدون قرار و با گردشکار جهت ارجاع به شعب دادیاری به نظر دادستان برساند آیا با استفاده از جانشین بازپرس در لیست کشیک قضایی دادسرا در جرایم موضوع ماده ۳۰۲ خلاف قوانین و مقررات و آیین مامه های مر بوطه میباشد یا خیر؟ /ب
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
۱- مستفاد از بندهای «ب» مواد ۶۴ و ۶۸ و ماده ۹۲ و تبصره آن و نیز ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ این است که انجام تحقیقات مقدماتی جرایم موضوع ماده ۳۰۲ در صلاحیت بازپرس یا جانشین بازپرس (که در موارد حدوث وضعیت تبصره ماده ۹۲ دارای اختیارات بازپرس است) می‌باشد و دادستان قبل از ارجاع به شعبه بازپرسی یا دادرس جانشین بازپرس، مکلف به احراز صحت گزارش واصله یا وجود ادله کافی نیست. ۲- با فرض ارجاع پرونده به دادرس جانشین بازپرس، چنان‌چه متعاقب انجام تحقیقات مقدماتی مشخص گردد که بزه وقوع یافته از موارد مذکور در ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ نمی‌باشد، دادرس یاد‌شده مکلف به ادامه رسیدگی و اظهار نظر است و موجب قانونی جهت ارجاع پرونده به دادیار نمی‌باشد. ۳- استفاده از دادرس جانشین بازپرس در صورت تحقق شرایط مندرج در تبصره ۲ ماده ۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ در فهرست کشیک قضایی دادسرا فاقد اشکال قانونی به نظر می‌رسد و در هر صورت تعیین دادرس جانشین بازپرس با تقاضای دادستان و از سوی رییس حوزه قضایی باید صورت پذیرد