نظریه مشورتی شماره ۷/۹۸/۱۶۸۲ مورخ ۱۳۹۸/۱۱/۰۸
استعلام :
یک پسر بچه ۹ ساله یک پسر بچه ده ساله را هل داد که سرش خورد به یک جسم سخت و یک خونریزی دامیه ایجاد شده است پسر بچه ضارب مالی ندارد و طبق ماده ۴۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ عاقله مکلف به پرداخت دیه جنایت های کمتر از موضحه نیست هر چند مرتکب نابالغ باشد و طبق ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی دامیه کمتر از موضحه است و به استناد مواد ۱۴۶ و ۱۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ افراد نابالغ مسئوولیت کیفری ندارند حال تکلیف چیست و دادگاه کیفری چه کار باید بکند آیا طفل باید محکوم شود و وقتی مالی نداشت از طریق طرح دعوا علیه وزارت دادگستری دیه از بیت المال پرداخت شود یا راه حل دیگری وجود دارد آیا اساسا طفل را می‌توان محکوم کرد یاخیر./ع
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
اولاً، در فرض مطروحه در خصوص پرداخت دیه با لحاظ مواد ۴۵۲ و ۴۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ چنان‌چه مطابق مقررات خود طفل (مرتکب جنایت) مسئول پرداخت آن باشد، دادگاه اطفال و نوجوانان با دعوت ولی یا قیم وی و استماع مدافعات آن‌ها، حکم به پرداخت دیه یا خسارات از اموال طفل را صادر می‌کند. ضمناً با توجه به مواد ۱۱۸۳ و ۱۲۱۶ قانون مدنی با اصلاحات و الحاقات بعدی، ولیّ طفل ملزم نیست خسارات وارد شده از ناحیه طفل را از مال خود جبران کند؛ مگر این‌که مورد مشمول ماده ۷ قانون مسئولیت مدنی مصوب ۱۳۳۹ باشد. ثانیاً، در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ موارد پرداخت دیه از بیت‌المال بیان شده است و موضوع سؤال منطبق با هیچ‌یک از شقوق مربوط نیست و با توجه به این‌که پرداخت دیه از بیت‌المال امری استثنایی و محتاج نص می‌باشد، لذا پاسخ سؤال منفی است. (به عبارت دیگر، فرضی که طفل مرتکب جرم عمدی شده است و دارای مال نمی‌باشد و جنایت کمتر از موضحه است، از موارد پرداخت دیه از بیت‌المال نیست).