نظریه مشورتی شماره ۷/۹۹/۱۹۲۱ مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۲۲
استعلام :
نظر به این‌که بررسی موات بودن آن دسته از اراضی که در خارج از حدود استحفاظی شهرها واقع شده است؛ به استثناء اراضی که توسط مراجع ذی‌صلاح دولت جمهوری اسلامی ایران واگذار شده است، بر عهده هیأت هفت نفره موضوع آن قانون است . ۱-تاریخی که باید ملاک تصمیم‌گیری هیأت هفت نفره باشد تا چنانچه ملک پیش از آن سابقه احیاء و عمران نداشته باشد، موات اعلام شود، تاریخ تصویب قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آنها یعنی ۱۳۶۵/۹/۳۰ است و یا این‌که تاریخ مقرر در قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آنها یعنی ۱۳۵۸/۴/۵؟ ۲- در صورتی که تاریخ ۱۳۶۵/۹/۳۰ ملاک باشد، آن دسته از اراضی که تا تاریخ ۱۳۶۵/۹/۳۰ در محدوده غیر شهری قرار داشته‌اند و با توسعه شهر داخل در محدوده شهر شده‌اند، مرجع صالح برای اتخاذ تصمیم پیرامون موات بودن یا نبودن این اراضی کدام است؟ ۳- با توجه به این‌که در زمان تصویب قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آنها ملک در محدوده غیر شهری قرار داشته است، ملاک تاریخ برای احیاء و عمران ۱۳۵۸/۹/۵است یا ۱۳۶۵/۹/۳۰؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
۱- با توجه به مقدمه قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب ۱۳۵۸ که ناظر به زمین¬های موات داخل محدوده شهری یا خارج از آن است و با عنایت به تعریف حریم در ماده ۲ قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها مصوب ۱۳۸۴، تاریخ ۵/۴/۱۳۵۸ که در ماده ۳ قا¬¬نون زمین¬ شهری مصوب ۱۳۶۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی قید شده است، ملاک تشخیص موات از غیر موات است که طبق مقررات ماده ۳ قانون زمین‌شهری، اراضی موات شهری که سابقه عمران و احیاء نداشته، چنانچه بدون مجوز قانونی و از این تاریخ به بعد (۵/۴/۱۳۵۸) احیاء شده باشد، همچنان در اختیار دولت است؛ بنابراین، تاریخ ۲۲/۶/۱۳۶۶ در خصوص نوع زمین ملاک نیست. ۲ و ۳- پاسخ این بندها با توجه به پاسخ بند قبلی منتفی است.