نظریه مشورتی شماره ۳۲۲-۹۶-۷ مورخ ۱۳۹۶/۰۲/۱۳

استعلام :
چنانچه سن متهم در زمان وقوع جرم کمتر از ۱۵ سال شمسی و در زمان صدور حکم بیشتر از آن باشد پدر عاقله وی در هیچ یک از مراحل دادرسی حضور نداشته و آدرس از وی در اختیار نباشد در فرض سوال شخص متهم به پرداخت دیه محکوم می گردد و یا عاقله وی و در صورتی که عاقله محکوم می شود با توجه به عدم دسترسی به وی محکومیت ایشان به چه نحوی خواهد بود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
در فرض سؤال، مسئولیت عاقله به پرداخت دیه مرتبط به زمان صغر صغیر و تاریخ ارتکاب جرم بوده و کبیر شدن مرتکب، تأثیری در مسئولیت عاقله ندارد (مسئولیت عاقله را زایل نمی کند) و در مواردی که مسئولیت پرداخت دیه متوجه عاقله است، طبق تبصره ۲ ماده ۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ در صورت وجود دلایل کافی، به وی اخطار می شود که برای دفاع از خود حضور یابد؛ لکن عدم حضور عاقله (به هر علت از جمله در دسترس نبودن وی) به صراحت قسمت اخیر تبصره ۲ ماده ۸۵ مذکور مانع از رسیدگی و صدور حکم به محکومیت وی نیست و با قطعیت حکم محکومیت، می توان دیه را از اموال وی استیفاء نمود و در صورت عدم تمکن وی، دیه توسط مرتکب پرداخت می گردد و اگر مرتکب نیز تمکن مالی نداشته باشد، از بیت المال طبق ماده ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ پرداخت می گردد.