نظریه مشورتی شماره ۶۵۰/۹۶/۷ مورخ ۱۳۹۶/۰۳/۲۰
استعلام :
طبق ماده۵۳۹ قانون مجازات اسلامی مصوب۹۲ در موضوع تداخل و تعدد دیات هرگاه مجنی علیه در اثر سرایت صدمه یا صدمات غیرعمدی فوت نماید یا عضوی از اعضای او قطع شود یا آسیب بزرگتری ببیند به ترتیب ذیل دیه تعیین می‌شود: الف- در صورتی که صدمه وارده یکی باشد تنها دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر ثابت می‌شود. ب-در صورت تعدد صدمات چنانچه مرگ یا قطع عضو یا آسیب بیشتر در اثر سرایت تمام صدمات باشد تنها دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر ثابت می‌شود و اگر مرگ یا قطع عضو یا آسیب بزرگتر در اثر سرایت برخی از صدمات باشد دیه صدمات مسری در دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر تداخل می‌کند و دیه صدمات غیرمسری جداگانه محاسبه و مورد حکم واقع می‌شود. لذا با عنایت به مراتب فوق و نظر به اینکه در بسیاری از حوادث ناشی از وسایل نقلیه با یک رفتار مرتکب برخورد وسیله نقلیه با شخص جراحت‌های متعددی به شخص وارد می‌شود و زیان‌دیده در دم فوت می‌کند مستدعی است اعلام نظر فرمایند آیا موضوع مشمول بند ب ماده ۵۳۹ است به عبارت دیگر آیا دادگاه رسیدگی کننده بایستی برای فوت و سایر صدمات مثل ورشکستگی و جروح دیات جداگانه محاسبه نماید یا صرفاً حکم به یک دیه کامل نماید و بند ب ماده ۵۳۹ صرفاً در مواردی حاکم است که فرد حادثه دیده مدت متعارفی پس از حادثه زنده مانده و مستحق دریافت دیه صدمات غیر مسری گردد و سپس در اثر سرایت برخی جراحات فوت نماید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
اولا در تصادفات مربوط به رانندگی چنانچه آسیب یا آسیب های بدنی وارده به متوفی در اثر یک رفتار (مجرمانه) مرتکب باشد و حادثه نیز بلافاصله منتهی به فوت مصدوم شود، مقصر تنها باید به پرداخت دیه نفس محکوم شود. لکن در صورتی که حادثه مذکور منتهی به مصدومیت فرد شده و متعاقباً مصدوم در اثر سرایت صدمه یا صدمات فوت نماید، موضوع مشمول مقررات ماده ۵۳۹ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ و حسب مورد، مشمول بندهای الف یا ب این ماده است. ثانیا سرایت در لغت به معنی اثر کردن است و منظور از سرایت در ماده ۵۳۹ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ این است که فوت ناشی از صدمه یا صدمات وارده باشد، البته صرف فوت بعد از چند روز از وقوع حادثه موجب شمول عنوان سرایت نیست؛ زیرا ممکن است فوت به علت دیگری غیر از صدمه یا صدمات وارده باشد و در هر حال، تشخیص اینکه فوت ناشی از سرایت است یا نه، با پزشکی قانونی خواهد بود.