نظریه مشورتی شماره ۲۱۲۱/۹۶/۷ مورخ ۹۶-۹۳-۴۲۰
استعلام :
دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی تقدیم نموده و استشهادیه ضم دادخواست نموده دادگاه دستور حضور مسجلین ذیل استشهادیه را در جلسه دادرسی صادر می نماید خواهان در جلسه حاضر و دو نفر شاهد که از مسجلین ذیل استشهادیه نیستند جهت ادای شهادت تعرفه می نماید وکیل خوانده به این امر که شهود حاضر ذیل استشهادیه را امضاء ننموده اند ایراد می نماید در صورتی که شهود واجد شرایط قانونی شهادت باشند آیا می توان به شهادت آنها استناد نمود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
صرف‌نظر از آنکه طبق بند ۶ ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر دلیل خواهان گواهی گواه باشد، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به‌طور صحیح معین کند و به این‌ترتیب، خوانده دعوا با ابلاغ دادخواست و ضمایم آن، از هویت گواهان آگاه می‌شود و می‌تواند از حق خود برای جرح گواهان استفاده کند، قانون‌گذار در خصوص دعوای اعسار از محکوم‌به و نیز اعسار از هزینه دادرسی در مواد ۸ و ۹ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی ۱۳۹۴ و ماده ۵۰۶ قانون آیین دادرسی در امور مدنی، علاوه بر ذکر مشخصات کامل دو نفر شاهد، پیوست کردن شهادت کتبی آنها را نیز ضروری دانسته است، بنابراین، در فرض سؤال که دادگاه قرار استماع شهادت مسجلین استشهادیه را صادر کرده است، خواهان باید ایشان را در جلسه معین‌شده برای استماع شهادت حاضر نماید؛ مگر آنکه به لحاظ معاذیری مانند فوت، بیماری و مسافرت از دادگاه درخواست نماید که چون حضور مسجلین استشهادیه امکان‌پذیر نیست، از شهود دیگر وی استماع شهادت شود که در این صورت دادگاه می‌تواند با حفظ حقوق خواندگان مبنی بر جرح شهود (تبصره ماده ۲۳۴ قانون اخیرالذکر) از شهود دیگر استماع شهادت کند.