نظریه مشورتی شماره ۷/۹۹/۸۱ مورخ ۱۳۹۹/۰۳/۰۷
استعلام :
گزارش خلاف واقع به قصد تشویش اذهان مقامات رسمی با اضرار به غیر در ماده ۶۹۸ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده و از سوی دیگر این جرم در زمره جرایم قابل گذشت مذکور در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ احصاء شده است چنانچه شخصی اعم از افراد عادی یا ضابطان دادگستری، گزارش کذبی به مقام قضایی ارایه دهند اما شکایتی علیه آنان مطرح نشود و صرفاً مقام قضایی علیه آنان اعلام جرم گند: اولاً، آیا تعقیب و مجازات گزارش‌دهنده ممکن است؟ ثانیاً، چنانچه موضوع منطبق با این ماده نیست در صورت ارایه گزارش خلاف واقع توسط ضابطین دادگستری با در نظر گرفتن این‌که جرم عمومی است و از جرایم خاص نظامیان نمی‌باشد، مستند قانونی برای مجازات این افراد چیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
اولاً، طبق ماده ۱۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، تعقیب متهم در جرایم قابل گذشت فقط با شکایت شاکی شروع می‌شود (طبق ماده ۱۰ این قانون شاکی شخصی است که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان شده و تعقیب مرتکب را درخواست کند) و چون بزه موضوع ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ با توجه به تصریح ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ از جمله جرایم قابل گذشت است، لذا در فرض سؤال با توجه به عدم شکایت شاکی، گزارش‌دهنده خلاف واقع را نمی‌توان به اتهام ارتکاب جرم موضوع ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ تعقیب کرد؛ اعم از این‌که گزارش‌دهنده فرد عادی یا ضابط دادگستری باشد. ثانیاً، گزارش خلاف واقع نظامیان به مقامات قضایی در اجرای وظایف خود به عنوان ضابط دادگستری، چنانچه از مصادیق بند «ج» ماده ۷۸ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲ یا از مصادیق گزارش خلاف واقع موضوع ماده ۷۱۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ باشد که احراز آن با قاضی رسیدگی‌کننده است، قابل پیگرد است. ثالثاً، اظهار یا انتشار اکاذیب توسط افراد عادی فقط در چارچوب ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ و آن هم با شکایت شاکی و احراز قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی قابل تعقیب و رسیدگی است.