رای شماره ٢۶٧٢ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال بند یک صفحه ٣ دفترچه راهنمای شرکت در آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٨/٧/٢١ سازمان تأمین اجتماعی
بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخـه از رأی هیأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری به شمـاره دادنـامـه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٢۶٧٢ مورخ ١٣٩٨/٩/١٢ با موضوع: «ابطال بند یک صفحه ٣ دفترچه راهنمای شرکت در آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٨/٧/٢١ سازمان تأمین اجتماعی» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

تاریخ دادنامه: ١٣٩٨/٩/١٢ شماره دادنامه: ٢۶٧٢ شماره پرونده: ٣۶٢٠/٩٧

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سلیمان پاک نیت

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ١ صفحه ٣ دفترچه راهنمای شرکت در آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢١ سازمان تأمین اجتماعی

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ١ صفحه ٣ دفترچه راهنمای شرکت در آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢١ سازمان تأمین اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«احتراماً به استحضار می رساند اینجانب سلیمان پاک نیت داوطلب شرکت در رشته پرستاری (بیمارستان تأمین اجتماعی سنندج) از آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢٠ سازمان تأمین اجتماعی (مجری برگزاری سازمان سنجش می باشد) نسبت به بند اول صفحه ٣ دفترچه شرایط برگزاری آزمون، تقاضای رسیدگی و لغو آن ماده و احقاق حقوق اینجانب می باشم. دلایل اینجانب به شرح زیر می باشد:

١ـ سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان همگانی و عمومی و برای تمامی آحاد جامعه می باشد و بیمارستانهای وابسته به این سازمان هم از این قضیه مستثنی نبوده و خدمات درمانی را به بیمه شدگان سراسر کشور ارائه می دهند در حالی که در جغرافیای پهناور ایران عزیز اسلامی ما بیشتر از ۵٠٠ شهر و شهرستان وجود دارد اما تعداد بیمارستانهای سـازمان تأمین اجتمـاعی در کمتر از ٧٠ شهر وجـود دارند و در نظر گرفتن امتیـاز بومی و آن هم ٢۵ درصد برای این تعداد محدود از شهرها (که معلوم نیست بر چه اساسی این عدد به دست آمده است) اجحاف در حق حدود ۴٣٠ شهر دیگر و عدم برابری فرصتها را نشان می دهد و نظر به اینکه در قانون اساسی به عنوان میثاق ملی ایرانیان و به خصوص در بند ٩ اصل سوم قانون اساسی دولت را موظف به رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه، در تمام زمینه های مادی و معنوی کرده است و همچنین در ماده ۴١ قانون مدیریت خدمات کشوری ورود بـه خـدمت و تعیین صـلاحیت استخـدامی افـرادی کـه داوطلب استخدام در دستگاه های اجرایی می باشند بر اساس مجوزهای صادره، تشکیلات مصوب و رعایت مراتب شایستگی و برابری فرصتها انجام می شود. درخواست دارم که این بند از دفترچه حذف شود و مجدداً کارنامه ها با نظارت دیوان عدالت اداری مورد بررسی قرار گیرند. (به استحضار می رسانم در آزمون استخدامی سال ١٣٩٣ تأمین اجتماعی هم به دستور مدیرعامل وقت سازمان، امتیاز بومی گزینی در این سازمان لغو شده است).

٢ـ لازم به ذکر است که در آزمونهای قبلی استخدامی مراکز درمانی وزارت بهداشت نمره حدنصاب برای قبولی (در سال ١٣٩۵ تنها ١٧ درصد و در سال ١٣٩۶ هم ٢١ درصد) بوده است اما متأسفانه این بار برای بومی گزینی امتیاز بسیار بسیار بالای ٢۵ درصد لحاظ شده است و این بدان معناست که اگر فردی بومی تنها در جلسه امتحانی شرکت کند و امتیاز صفر هم به دست بیاورد با احتساب ٢۵ درصدی که به درصد او اضافه می شود نمره حدنصاب کسب خواهد کرد و قبول خواهد شد.

٣ـ با توجه به اینکه قبلاً هم در شرایط مشابه و در رأی های کلاسه پرونده ١١٨۵/٩۶ و ٩۶۴/٩۶ و ٣٩۴/٩۶ و چاپ ابطال بومی گزینی در روزنامه های رسمی کشور در مورخ ١٣٩٧/٢/٢٧) رأی ١٢۶۵ (و همچنین طبق ماده ٩٢ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری (چنانچه مصوبه ای در هیأت عمومی ابطال شود، رعایت مفاد رأی هیأت عمومی در مصوبات بعدی، الزامی است. هرگاه مراجع مربوط، مصوبه جدیدی مغایر رأی هیأت عمومی تصویب کنند، رئیس دیوان موضوع را خارج از نوبت بدون رعایت مفاد ماده ٨٣ این قانون و فقط با دعوت نماینده مرجع تصویب کننده در هیأت عمومی مطرح می نماید.) تقاضای رسیدگی خارج از نوبت برای احقاق حقوق اینجانب می باشم.

۴ـ نکته ای که برای اینجانب مبهم است که در بند اول صفحه سوم قید شده است که (این امتیاز بعد از کسب حدنصاب آزمون کتبی لحاظ خواهد شد) اما متأسفانه در کارنامه ای که سازمان سنجش به داوطلبان ارائه داده است حدنصابی هم قید نشده است و این ابهام سلامت برگزاری آزمون را مورد شبهه قرار می دهد.

۵ ـ با توجه به اینکه ماهها برای آزمون استخدامی تأمین اجتماعی زحمت کشیده و طبق کارنامه پیوستی اگر بند اول صفحه ٣ دفترچه لحاظ نشود امتیاز کسب شده اینجانب بیشتر از اکثریت قبول شدگان است لذا برای آن که خسارتی متوجه اینجانب نشود و بتوانم به استخدام این سازمان در بیایم استدعا دارم دستور موقت صادر فرمایید.»

متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است:

«امتیازات و سهمیه های قانونی:

١ـ امتیاز بومی: این امتیاز پس از کسب حدنصاب آزمون کتبی به متقاضیان بومی حسب مورد (شهرستان/استان) به شرح ذیل لحاظ می گردد:

بومی شهرستان مورد تقاضا ٢۵ امتیاز

بومی استان مورد تقاضا ١۵ امتیاز»

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر ریاست، روابط عمومی و امور بین الملل سازمان سنجش آموزش کشور به موجب لایحه شماره ٢٢٣ـ١٣٨٨/١/١٨ توضیح داده است که:

«احترامـاً، بازگشت بـه کلاسه پرونده شماره ٩٧٠٣۶٢٠ـ١٣٩٧/١٢/١۵ در خصوص شکایت آقای سلیمان پاک نیت بـه طرفیت این سازمان با عنوان «ابطال بند ١ صفحه ٣ دفترچه راهنمای شرکت در آزمون استخدامی تأمین اجتمـاعی در سـال ١٣٩٧ «به استحضار می رساند: با توجـه به برخورداری این سازمان از سخت افزارها و نرم افزارهای برگزاری آزمونهای سراسری و ملی بر اساس مجوز ماده ٢٢ قانون وصول بخشی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین برگزاری آزمون کتبی استخدامی تأمین اجتماعی با انعقاد قرارداد توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار شده است. شرایط و ضوابط جذب و استخدام و نحوه ارائه امتیازات و سهمیه های استخدامی توسط دستگاه استخدام کننده (سازمان تأمین اجتماعی) تدوین و تحت عنوان دفترچه راهنمای ثبت نام جهت اطلاع متقاضیان آزمون منتشر می شود. موضوع خواسته و شکایت شاکی ابطال امتیاز بومی شهرستان و استان در آزمون استخدامی تأمین اجتماعی می باشد. این موضوع از حدود و اختیارات سازمان متبوع خارج و به لحاظ ذاتی از صلاحیت آن خارج است. سازمان تأمین اجتماعی دارای شخصیت حقوقی مستقل از سازمان سنجش آموزش کشور می باشد، لذا مستند به بند (پ) ماده ۵٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صدور قرار رد شکایت مورد تقاضاست.»

مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تأمین اجتماعی نیز به موجب لایحه شماره ٧١٠٠/٩٨/٢۶۵٧ـ١٣٩٨/۵/٩ توضیح داده است که:

«احتراماً عطف به اخطاریه صادره در پرونده کلاسه ٩٧٠٣۶٢٠ـ ١٣٩٧/١٢/١۵ در خصوص شکایت آقای سلیمان پاک نیت به خواسته ١ـ ابطال بند ١ در صفحه ٣ دفترچه راهنمای شرکت در آزمون استخدامی تأمین اجتماعی ١٣٩٧ در مورد ٢۵ امتیاز بومی شهرستان و ١۵ امتیاز بومی استان ٢ـ حدنصاب نمره قبولی در کارنامه داوطلبان لحاظ نشده است، مستدعی است مقرر فرمایید با عنایت به دفاعیات ذیل نسبت به رد شکایت مطروحه در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری اقدام لازم مبذول نمایند.

الف ـ شرح شکایت و خواسته شاکی: شاکی در دادخواست تقدیمی اظهار داشته که داوطلب شرکت در رشته پرستاری (بیمارستان تأمین اجتماعی سنندج) از آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢٠ سازمان تأمین اجتماعی (مجری برگزاری سازمان سنجش می باشد) نسبت به بند اول صفحه ٣ دفترچه شرایط برگزاری آزمون، تقاضای رسیدگی و لغـو آن را دارد. در ایـن ارتباط لازم بـه ذکر است کـه بنا به دلایل ذیل استنباط شاکی از مورد مطروحه صحیح نمی باشد.

ب ـ دفاعیات ماهوی: ١ـ سازمان تأمین اجتماعی به موجب قانون فهرست نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی مصوب ١٣٧٣، سازمان مؤسسه عمومی و غیردولتی است، کارمندان، مطابق ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری تابع مقررات عمومی دولت نبوده و دارای اساسنامه و آیین نامه استخدامی خاص خود می باشد. آیین نامه استخدامی سازمان ابتدائاً در اجرای بند (ج) ماده ٢ قانون استخدامی کشور مصوب ١٣۴۵ مورد تصویب کمیسیون استخدامی مجلس سنا در سال ١٣۴٨ قرار گرفته و در ماده ٣ اساسنامه سازمان تأمین اجتماعی مصوب ١٣۵٨ هیأت وزیران پیش بینی شده که آیین نامه استخدامی سازمان با پیشنهاد هیأت مدیره و تأیید شورای عالی سازمان و تصویب سازمان امور اداری و استخدامی تهیه و تنظیم گردد. آیین نامه استخدامی سازمان مجدداً مطابق جواز حاصله از ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری در سال ١٣٨۶ مورد بازنگری و تصویب مجدد معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست (سازمان برنامه ریزی کشور) قرار گرفته است.

٢ـ وفق ماده ١۴ آیین نامه استخدامی جدید سازمان مصوب ١٣٨۶/١٢/٢٨ مقرر گردیده، ورود به خدمت افراد در سازمان از طریق آزمون کتبی و مصاحبه یا گزینش و بر اساس اصل شایستگی صورت می گیرد، ضوابط و برگزاری آزمون و گزینش به تصویب هیأت مدیره خواهد رسید.

تبصره ـ ورود به خدمت افراد در مشاغل یا مناطق خاص با تصویب هیأت مدیره از طریق مصاحبه و گزینش صورت خواهد پذیرفت. با عنایت به مفاد ماده یاد شده سازمان تأمین اجتماعی به عنوان نهاد عمومی غیردولتی می تواند با تصویب هیأت مدیره و با برگزاری آزمون استخدامی مبادرت به تأمین نیازهای خود وفق قانون و مقررات اقدام نماید.

٣ـ علیرغم مفاد رأی وحدت رویه شماره ۴٧۴ـ١٣٩۶/۵/١٧ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری که وفق آن تصریح گردیده، سازمان تأمین اجتماعی به عنوان نهاد عمومی غیردولتی از شمول این قانون مستثنی شده و آیین نامه استخدامی سازمان در خصوص موضوع حاکمیت دارد. در راستای شکایت مطروحه در خصوص تقاضای وی مبنی بر حذف امتیاز بومی همانند آزمون مورخ ١٣٩٣/٧/۴ لازم به ذکر است که در آزمون مزبور (١٣٩٣/٧/۴ (٢٠ امتیاز بومی شهر علاوه بر امتیازات بومی مندرج در آگهی مربوطه جهت متقاضیان مشمول به استناد بند ٨ یک هزار و پانصد و چهل و دومین جلسه مورخ ١٣٩٣/٩/١٠ هیأت مدیره لحاظ و بر اساس پیگیریهای سازمان بازرسی کل کشور، با استناد به بند یک هزار و پانصد و شصت و ششمین جلسه مورخ ١٣٩٣/١٢/٩ هیأت مدیره حذف شده است.

۴ـ از آنجا که دادنامه شماره ١۶٢٧ الی ١۶٢٩ـ١٣٩٧/٧/١٧ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، آزمون استخدامی دانشگاه های علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص امتیاز بومی را ابطال کـرده است و نیز دادنامـه شماره ١٩١٩ـ١٣٩٧/١٠/١١ هیأت عمومی، خواسته مطروحه، بند الف امتیازات و سهمیههای قانونی از دفترچه راهنمای ثبت نام چهارمین آزمون استخدامی متمرکز دستگاه های اجرایی در شهریور ماه ١٣٩۶ با عنوان امتیاز بومی بودن را خلاف قانون دانسته و آن را ابطال کرده است. هر چند آراء صادره مربوط به آزمون استخدامی بخش دولتی است لیکن سازمان نیز در جهت رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه مبادرت به حذف امتیاز بومی در آزمونهای استخدامی آتی نموده و امتیاز مزبور لحاظ نخواهد شد.

۵ ـ شاکی متقاضی آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢٠ در عنوان شغلی کارشناسی پرستاری شهرستان سنندج بوده که پس از برگزاری آزمون کتبی و اعلام نتایج از سوی سازمان سنجش آموزش کشور با کسب امتیاز نهایی ٣٢/٨١ در رتبه ٢۵ عنوان شغلی مذکور قرار گرفته است.

۶ ـ مجوز بکارگیری نیرو در عنوان شغلی یاد شده با جنسیت مرد به تعداد ۵ مجوز بوده و حسب ضوابط متقاضیان به میزان دو برابر مجوزهای تخصصی با لحاظ اولویت امتیاز مکتسبه به آزمون مصاحبه راه یافته و نیروهای اصلی با انتخاب اصلح از سوی هسته گزینش بکارگیری شده اند. بنابراین با عنایت به مراتب فوق و اینکه امتیاز بومی در آزمونهای استخدامی آتی سازمان حذف شده است و موجبی جهت رسیدگی وجود ندارد، لذا رد شکایت مطروحه در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مورد استدعاست.»

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٨/٩/١٢ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

با توجه به اینکه اولاً: مطابق ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ١٣٨۶ سازمان تأمین اجتماعی به عنوان نهاد عمومی غیردولتی از شمول مقررات این قانون مستثنی شده است و با اجازه حاصله از ماده ١ قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ١٣۵۴ به موجب ماده ١٢ اساسنامه سازمان تأمین اجتماعی، آیین نامه استخدامی آن سازمان به تصویب رسیده است و به موجب ماده ١۴ آیین نامه مذکور مقرر شده ضوابط برگزاری آزمون استخدامی توسط هیأت مدیره سازمان تعیین خواهد شد که ضوابط مذکور تعیین نشده است. ثانیاً: بومی گزینی و برتری نمره کتبی بومی های شهرستان بر استان مطابق آنچه در آگهی مزبور قید شده در آیین نامه استخدامی مذکور پیش بینی نشده است. ثالثاً: به موجب بند ٩ اصل ٣ قانون اساسی رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی از جمله وظایفی است که دولت باید برای تحقق آن همه امکانات خود را به کار برد و اصل ٢٨ قانون اساسی نیز دولت را مکلف کرده برای همه افراد امکان اشتغال به کـار و شرایط مسـاوی برای احراز مشاغل ایجاد کند. با توجـه به مراتـب فوق، نظر به اینکه آگهی استخدامی مورد شکایت بدون تعیین ضوابط برگزاری آزمون، از سوی هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی تهیه و منتشر شده و بومی گزینی در آیین نامه استخدامی آن سازمان پیش بینی نشده است و با توجه به اینکه امتیاز بومی، استخدام و جذب نیرو را منحصر به یک شهرستان یا استان خواهد کرد و این محدودیتی برای سایر شهرها و استانها خواهد بود و بومی گزینی را به صورت مطلق و بدون تفکیک مناطق محروم مقرر کرده است و با عنایت به اینکه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پیشتر به موجب آرای متعدد، بومی گزینی به این شیوه در آگهی آزمونهای دستگاه های اجرایی از جمله شروط بومی گزینی آزمون سازمان تأمین اجتماعی مورخ ١٣٩٧/۴/١۵ را طی دادنامه شماره ٢٣٩٨ـ١٣٩٨/٨/١۴ ابطال کرده است، بنابراین مقرره مورد شکایت به علت خروج از حدود اختیار و مغایرت با قوانین یاد شده مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی