نظریه مشورتی شماره ۸۷۱/۹۵/۷ مورخ ۱۳۹۵/۰۴/۱۴

استعلام :
۱-آیا دعوای فسخ اجاره اماکن مسکونی با توجه به ماهیت و نوع دعوی از لحاظ مالی و غیر مالی بودن الف- آیا دعوی مالی است یا غیر مالی؟ ب- آیا در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد یا محاکم حقوق دادگستری؟ مطالبه اجرت المثل ایام تصرف با انقضای مدت اجاره کمتر از دویست میلیون ریال آیا در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد یا محاکم حقوقی دادگستری؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
ا- الف -ملاک در تشخیص مالی یا غیرمالی بودن هردعوی نتیجه و ثمره آن است، از این رو با عنایت به ماده ۴۶۶ قانون مدنی که به شرح آن، ثمره عقد اجاره تثبیت مالکیت مستأجر در منافع عین‌مستأجره است، از این رو دعوی فسخ اجاره دعوای مالی است ولی دعوی تعدیل مال‌الاجاره دعوای غیرمالی می‌باشد. ۱-ب- برابر بند ب ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ «تمامی دعاوی مربوط به تخلیه عین مستأجره، جز دعاوی مربوط به سرقفلی وحق کسب و پیشه» در صلاحیت قاضی شوراهای حل اختلاف است و طرح دعوای تخلیه ممکن است به سبب انقضاء مدت اجاره باشد و یا به سبب فسخ یا انفساخ قرارداد اجاره و عموم و اطلاق عبارت «تمامی دعاوی مربوط به تخلیه» مذکور در بند ب یاد شده، شامل همه موارد مذکور می‌باشد و بنابراین موضوع در صلاحیت شوراهای حل اختلاف است. ۲-با توجه به ماده ۲۰ قانون مدنی و ضابطه ارائه شده در رأی وحدت رویه شماره ۳۱ مورخ ۵/۹/۱۳۶۳، دعاوی راجع به مطالبه وجوه مربوط به اموال غیرمنقول ناشی از عقود و قراردادها از جمله مال‌الاجاره تا نصاب مقرر در بند الف ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ در صلاحیت شوراهای مزبور می‌باشد و دعاوی راجع به خسارات وارده به اموال غیرمنقول و نیز اجرت‌المثل ایام تصرف اموال یاد شده که فاقد منشأ قراردادی است، از صلاحیت شوراهای یادشده، خارج است.